Kable elektryczne-podział

W Polsce oznaczenia kabli elektrycznych zostały wprowadzone  normami PN-EN 60445:2010P i PN-EN 60446:2010P. Oznaczenia przewodów wykonywane są przy użyciu małych i dużych liter. Oznacza się przy tym:
– konstrukcję żyły z której został wykonany przewód np.
D – drut;

L – linka;

L…g – linka giętka.

 
– materiał żyły – jeśli jest wykonana z miedzi, to brak oznaczenia, jeśli inny materiał niż miedź to:
A – przewód a z aluminium
F – przewód stalowy
 
– powłoka ochronna, czyli rodzaj izolacji przewodu
Y – polwinit;

G – guma;

X – polietylen.

XS – polietylen usieciowany
 
– kolejna litera może dokładniej określać budowę kabla, np.
a – powłoka z przędzy bawełnianej;

b – izolacja wytrzymuje wysoką temperaturę;

c – materiał niepalny;

d – zwiększona grubość izolacji;

o – przewód płaski

p – przewód płaski;

u – przewód uzbrojony drutami metalowymi;

n – przewód wyposażony w linkę nośną.

Ft – przewód opancerzony taśmą stalową
 
– Oznaczenie literowe pomaga także określić przeznaczenie danego przewodu:

ak – przewód akumulatorowy;

t – wtynkowy;

w – przewód wysokiego napięcia;

jo – przewód jezdny okrągły;

jp – przewód jezdny profilowy.

 
Kolory – kolorystyka przewodów elektrycznych ma istotne znaczenie przy ich montażu, pozwalając rozróżniać ich przeznaczenie. Dotyczy to tak kabli jednożyłowych jak i wielożyłowych. Zwykle kolor:
 – żółty – oznacza przewód ochronny PE
– niebieski – oznacza przewód zerowy N
– brązowy, czarny, szary – oznacza przewód fazowy
 
Przykładowe rozwiązania i oznaczenia przewodów

Przykładowe rozwiązania i oznaczenia przewodów

DY – to przewód miedziany, złożony z jednego drutu i posiadający izolację z polwinitu. Gdyby pojawiło się tu oznaczenie Yc zamiast Y, oznaczałoby to izolację odporną na ciepło. Tego rodzaju przewody sprawdzają się w suchych pomieszczeniach. Można układać przewody DY w rurach zarówno na tynku, jak i pod tynkiem. Za ich pomocą podłączymy urządzenia oświetleniowe, sterownicze itp. elektr1.jpg
LgY– przewód miedziany wielodrutowy, giętki, posiadający izolację z polwinitu zwykłego Można go stosować w rurach instalacyjnych, w zamkniętych układach oraz do wykonania połączeń w urządzeniach elektroenergetycznych. elektr2.jpg
YDY– przewód miedziany jednodrutowy, posiadający izolację z polwinitu zwykłego oraz powłokę z tego samego materiału. Taki przewód sprawdzi się zarówno w pomieszczeniach suchych, jak i wilgotnych. Można go układać na tynku i pod tynkiem. elektr3.jpg
YDYp– miedziany przewód jednodrutowy, który posiada powłokę i izolację z polwinitu zwykłego. To przewód płaski, który dodatkowo został wyposażony w żyłę ochronną (ŻO) w kolorze żółto-zielonym. Taki przewód można bez problemu stosować zarówno w pomieszczeniu suchym, jak i mokrym, układa się go pod i na tynku. elektr4.jpg
YDYt– miedziany przewód jednodrutowy, który posiada powłokę i izolację z polwinitu, wtynkowy. Przewód do stosowania wewnątrz pomieszczeń suchych i mokrych, na i pod tynkiem. Do mocowania tego przewodu można używać gwoździ. elektr5.jpg
OMY OMYp – miedziany przewód oponowy, mieszkaniowy w izolacji i oponie polwinitowej. Pierwszy z nich to wersja okrągła, drugi – płaska. Takie przewody można układać w domach i biurach, także w pomieszczeniach wilgotnych. Za jego pomocą można podłączać urządzenia AGD (np. pralka, chłodziarka itp.). Stosuje się go wszędzie tam, gdzie nie ma niebezpieczeństwa zetknięcia się z gorącymi elementami. Nie można go stosować na zewnątrz. elektr6.jpg
AsXSn– samonośny przewód elektroenergetyczny. Żyły zostały wykonane z aluminium, natomiast instalacja jest z polietylenu usieciowanego. Warto zwrócić uwagę na literkę „n”, która oznacza, że ten przewód jest odporny na działanie ognia. Tego rodzaju przewody wykorzystuje się do zasilania różnych urządzeń elektrycznych drogą napowietrzną. elektr7.jpg
OWYznowu przewód oponowy, ale tym razem warsztatowy, miedziany, posiadający oponę i izolację z polwinitu, okrągły. Za jego pomocą można zasilać przenośne urządzenia, również grzejne. Należy jednak uważać, aby przewód nie stykał się z gorącymi elementami. elektr8.jpg
YKY i YAKY– obydwie wersje to kable elektroenergetyczne. Pierwszy z nich jest kablem miedzianym o powłoce i izolacji polwinitowej. Drugi różni się tym, że jest kablem aluminiowym. Tego rodzaju kable układa się bezpośrednio w ziemi, np. podpinając dom do sieci elektroenergetycznej. Izolacja w kolorze czarnym elektr9.jpg

Dodatkowe oznaczenia

Po oznaczeniach literowych podaje się zwykle przekroje poszczególnych żył i ich ilość, a następnie napięcie dopuszczalne pracy. Podawana jest przy tym wartość skutecznego napięcia między żyłą przewodu a jego żyłą ochronną (Uo) i wartość skutecznego napięcia między dwoma żyłami fazowymi przewodu (U), według schematu Uo/U. np.:

– YDY3x2,5 żo 450/750V oznacza kabel trzyżyłowy o przekroju każdej z żył 2,5mm2 z żyłą ochronną i dopuszczalnym napięciu pracy Uo  pomiędzy żyłą a ziemią lub ekranem, 450 V; oraz U – dopuszczalną wartością skuteczną napięcia między poszczególnymi żyłami, 750 V.

Przekrój żył kabla

Normy polskie i międzynarodowe określają następujące znormalizowane przekroje żył przewodów i kabli: 0,5; 0,75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50; 70; 95; 120; 150; 185; 240; 300; 400; 625; 800 i 1000 mm2. W liniach kablowych wysokich napięć stosuje się kable o przekrojach 1000, 1200, 1400, 1600, 1800, 2000 mm2.

(PE) – Przewód ochronny – izolacja żółto-zielona – jest to przewód elektryczny chroniący przed porażeniem elektrycznym. Może łączyć główny zacisk z uziomem (jako przewód uziemiający) lub wyrównywać potencjały elektryczne (przewód wyrównawczy).

(PEN) – izolacja żółto-zielona z niebieskim zabarwieniem na końcu przewodu

lub niebieska z żółto-zielonym zabarwieniem na końcu przewodu – łączy funkcje przewodu ochronnego (PE) i przewodu neutralnego (N).

(N) – Przewód neutralny – izolacja jasnoniebieska – przewód ten łączy się z punktem neutralnym sieci. W automatyce, w obwodach siłowych przesyła prąd zmienny lub stały, w obwodach niskonapięciowych często oznacza się ujemny przewód zasilania (–).

(L) przewód fazowy – izolacja czarna, szara lub brązowa – jest to przewód będący pod napięciem fazowym.

Przewód czerwony – w obwodach niskonapięciowych oznacza dodatni przewód

zasilania (+).

Przewód ciemnoniebieski lub granatowy – w obwodach niskonapięciowych

oznacza ujemny przewód zasilania (–).

W instalacjach fotowoltaicznych na schematach oznacza się literowo stronę prądu stałego płynącego z paneli przed falownikiem jako stronę (DC), oraz prądu przemiennego, za falownikiem jako stronę (AC).

elektr27.jpg

Tabela. Oznaczenia przewodów i zacisków odbiorników.

Łączenie przewodów

Połączenia przewodów mogą być:

– dociskowe;

– lutowane;

– spawane;

– zaprasowywane.

Najczęściej stosowane w instalacjach elektrycznych, są połączenia dociskowe.

W czasie wykonywania połączeń dociskowych przewodów należy:

– izolację ściągnąć na długości przewodu odpowiadającemu długości zacisku;

– oczyścić powierzchnię żyły;

– w przypadku zacisków sworzniowych wykonać pętlę z żyły dostosowaną do średnicy śruby;

– przewody wielodrutowe przed dokręceniem, należy oblutować.

Szczególnie dokładnie należy łączyć śrubowo przewody aluminiowe, gdyż charakteryzują się one zjawiskiem „płynięcia”. Do połączeń rozłącznych stosuje się końcówki przewodowe. Łączy się je z żyłą przewodu za pomocą lutowania, śrubowo lub przez zaprasowanie.

Lutować przewody można lutem miękkim lub twardym. Spawanie elektryczne lub gazowe stosuje się do przewodów o dużym przekroju. Zaprasowywanie przewodów polega na łączeniu ich w tulejce z tego samego materiału, za pomocą prasy ręcznej lub hydraulicznej. Może to być połączenie czołowe lub na zakładkę. Końcówki Cu – Al (dwa metale) pozwalają łączyć żyły miedziane i aluminiowe.

Do zaciskania przewodów elektryk obecnie może stosować:

listwy zaciskowe czyli klasyczne kostki elektryczne ze złączem śrubowym

elektr28.jpg

elektr29.jpg

Listwy takie produkowane są jako 12 torowe o przekroju złącza podanym w mm2, np. 4,6,10,16. Oznaczenie LTF-12-4.0 dotyczy listwy 12 torowej o przekroju złączy 4mm2.  Montaż przewodów polega na poluzowaniu śrubki i wsunięciu odizolowanej części przewodu na głębokość nie większą niż około 1cm, w taki sposób, aby na zewnątrz znajdował się tylko przewód w izolacji, a następnie dokręceniu śrubki. Przewody można montować jednostronnie lub obustronnie.

Na rys. po lewej kostka obustronnie połączona w instalacji dwużyłowej

 

złączki Wago z zaciskiem ruchomym dźwigniowym

elektr30.jpg    elektr31.jpg

elektr33.jpg

Kostki tego typu posiadają ruchomą dźwignię którą należy unieść do góry, a następnie welektr34.jpgsunąć do środka odizolowany kawałek przewodu (przewód powinien być odizolowany na długości około 11mm). Następnie zamykamy dźwignię i złącze jest gotowe. Przewodzenie następuje wewnątrz kostki i w zależności od tego ile przewodów chcemy połączyć stosujemy złączki wago podwójne, potrójne, itp. Aby rozłączyć przewód wystarczy ponownie unieść dźwignię. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie wielokrotnego użytku. Zobacz film instruktażowy (https://youtu.be/ORGnX-bWMqE)

Fot. Po prawej przyrząd do ściągania izolacji.

 

złączka  Wago z zaciskiem sprężynowym (“na wcisk”)

To cała gama złączek zwanych szybkozłączkami lub złączkami typu push. Montaż polega zwykle na wciśnięciu odizolowanego przewodu do wnętrza złączki gdzie następuje jego zakleszczenie na zacisku sprężynowym.

elektr35.jpgelektr36.jpgelektr37.jpg

Fot. Złączki typu compact 5-cio przewodowa, ośmioprzewodowa, sposób połączenia przewodów wewnątrz złączki

Złączki PUSH Wire

elektr38.jpg     elektr39.jpg

elektr40.jpg

Fot. Sposób montażu złączek typu PUSH Wire.

Powyższe złączki posiadają też specjalne adaptery które umożliwiają szybki montaż na listwach montażowych w rozdzielniach elektrycznych. Na rysunkach poniżej sposób montażu przewodów, dodajmy bardzo elegancki i wygodny.

elektr41.jpg

elektr42.jpgelektr43.jpg

elektr44.jpg

Tulejkowanie przewodów – zwane też krempowaniem, stosowane jest zamiennie do lutowania końcówek przewodów wielodrutowych (linek). Polega na zaciśnięciu na końcu linki tulejki za pomocą specjalnego narzędzia zwanego tulejkownicą (fot. u dołu).

elektr45.jpgelektr46.jpg

Fot. Tulejkowanie końcówki przewodu wielodrutowego. Przewód z nałożoną tulejką wprowadzić do otworu zaciskowego tulejkownicy, a następnie silnie zacisnąć aż do wyczuwalnego ustąpienia blokady docisku.

Tulejkowanie zapewnia gazoszczelność połączenia, tzn. przewód i tulejka są tak mocno ze sobą ściśnięte, że nie ma pomiędzy nimi wolnej przestrzeni. Sprawia to, że w normalnych warunkach atmosferycznych żadne substancje płynne lub gazowe nie mogą dostać się do miejsca krempowania. Nie następuje utlenianie między zaprasowanymi żyłami przewodowymi, a tym samym niemal całkowicie wyeliminowane zostaje zjawisko podwyższenia rezystancji krempowania.