Przedmiar robót ziemnych

Zasady ogólne

Przedmiar robót ziemnych należy określić w takich jednostkach miary, które odpowiadają określonemu rodzajowi budowli. Pod względem praktycznych uwarunkowań technicznych i organizacyjnych budowle ziemne można podzielić na:

roboty przestrzenne, zwane kubaturowymi, które wykonuje się jako czasowe lub stałe. Jako czasowe określa się wykopy, które służą do wykonania fundamentów i elementów podziemnych obiektów budowlanych. Ulegają one zasypaniu po zrealizowaniu robót budowlanych. Jako stałe określa się wykopy lub nasypy, które służą do przeprowadzenia np. urządzeń hydrotechnicznych lub mogą być samodzielną budowlą. Dla tej grupy wykopów jednostką miary jest m3;

roboty liniowe, obejmujące wykopy i nasypy wąskoprzestrzenne, takie jak wykopy pod budynki niepodpiwniczone, drogi kołowe, linie kolejowe, wały ochronne, instalacje zewnętrze itp. Mogą być wykonywane jako czasowe lub stałe. Jednostką miary tej grupy wykopów jest m3 z wyjątkiem robót energetycznych, w których jednostką jest m;

• roboty powierzchniowe wykonywane na powierzchni placu budowy i na małych głębokościach. Obejmują takie roboty jak zdjęcie warstwy ziemi roślinnej, plantowanie terenu dla uzyskania wymaganych poziomów itp. Jednostką miary tej grupy wykopów jest m2.

Powyższe roboty ziemne zaliczane są do grupy robót podstawowych. Wyróżnia się również grupę robót ziemnych towarzyszących, która obejmuje:

roboty przygotowawcze i pomiarowe, jak usunięcie przeszkód z powierzchni terenu (np. oczyszczenie terenu z drzew i krzewów, rozbiórka starej zabudowy), wytyczenie obiektów, odwodnienie terenu (w przypadku występowania zwierciadła wody gruntowej powyżej powierzchni poziomu dna planowanego wykopu), wstępne spulchnienie gruntu (w przypadkach koniecznych), itp.

roboty wykończeniowe, wyprofilowanie nasypów i wyrównanie skarp, zabezpieczenie skarp wykopów i nasypów stałych itp.

• roboty specjalistyczne,

• roboty porządkowe

 Przed przystąpieniem do procedury przedmiarowania należy dokonać:

• klasyfikacji wykopów pod względem kształtów i wymiarów,

• klasyfikacji gruntów do odpowiedniej kategorii,

• ustalenia sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów,

• ustalenia wymiarów wykopów.

Klasyfikacja wykopów pod względem kształtów i wymiarów

Zaleca się przeprowadzenie klasyfikacji wykopów z uwzględnieniem parametrów technicznych, technologii robót ziemnych oraz przeznaczenia wykopu.

Można przyjąć, że podstawowym parametrem technicznym przy wykonywaniu wykopów w technologii ręcznej jest wymiar wynoszący 1,50 m. Wykonywanie wykopów w technologii zmechanizowanej pozwala na zwiększenie wymiarów do 2,50 m. Niezależnie od przyjętych parametrów technicznych zaleca się również uwzględniać przeznaczenie wykopu. Charakter robót budowlano-instalacyjnych w wykopie powoduje zwiększenie wymiarów bez

zmiany kształtu wykopu lub nasypu.
Wyróżnia się następujące kształty wykopów:

• wykopy szerokoprzestrzenne o szerokości i długości na dnie wykopu powyżej 1,50 m.

Zastosowanie: budynki podpiwniczone

przezi1.jpg

Rys. Wykop szerokoprzestrzenny

• wykopy wąskoprzestrzenne o szerokości dna wykopu do 1,50 m i o nieograniczonej długości.

Zastosowanie: budynki niepodpiwniczone i budowle liniowe, stąd częste określenie – wykopy liniowe.

przezi2.jpg

Rys.2 Wykop wąskoprzestrzenny.

• wykopy jamiste o wymiarach dna wykopu w obu kierunkach do 1,50 m. Wykop wykonywany mechanicznie może mieć powierzchnie do 9,0 m2. Zakwalifikowanie wykopu w przedmiarowaniu do jamistego powinno uwzględniać również odległość „C” między dolnymi krawędziami sąsiednich stóp (zob. Tabela)

przezi3.jpg

Gdy odległość rzeczywista „C” jest mniejsza od wielkości granicznych „C” podanych w tabeli , to wykopy pod budynki niepodpiwniczone, a posadowione na oddzielnych stopach przyjmuje się do przedmiarowania jako wykopy wąskoprzestrzenne. Zastosowanie: samodzielne wykopy stopowe w budownictwie szkieletowym.

przezi4.jpg

Rys.3 Wykop jamisty

W klasyfikacji robót ziemnych uwzględnia się też następujące pojęcia:

Ukop to objętość ziemi pozyskiwana (może być z wykopu pod budynek) potrzebna jako materiał budowlany; tak nazywa się też teren, z którego pozyskać można potrzebny grunt.

Odkład to określona objętość gruntu budowlanego przechowywana na placu budowy w celu wykorzystania w późniejszym kresie (także teren, na którym przechowuje się grunt do późniejszego wykorzystania).
Zwałka to zbędna na terenie budowy objętość wydobytego gruntu budowlanego, wywożonego z terenu budowy, a także miejsce, na które wywozi się niepotrzebny urobek.

Klasyfikacja gruntów

Tabela 2

przezi5.jpg

przezi6.jpg

Zakwalifikowanie gruntu do odpowiedniej kategorii trudności odspajania przeprowadza się w oparciu o dane ujęte w projekcie i dokumentacji geologicznej. Na budowach o małym zakresie robót ziemnych, gdzie na ogół brak dokumentacji geologicznej, należy wykonać wykopy próbne. Badanie poligonowe gruntu z bezpośrednią oceną może być podstawą klasyfikacji gruntu do wykopu.

Ustalenie sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów

Uwzględniając kategorię gruntu, głębokość wykopu, warunki terenowe na budowie i uwarunkowania technologiczne, można określić sposób zabezpieczenia ścian wykopu lub nasypu. W gruntach suchych i nieobciążonych przy wykopie w pasie o szerokości równej głębokości wykopu można wykonać ściany pionowe bez zabezpieczenia (tabela 3).

Tabela 3

przezi7.jpg

Wykopy fundamentowe o głębokości większej niż głębokości podane w tabeli 3 muszą mieć ściany zabezpieczone w sposób naturalny lub sztuczny. Naturalnym sposobem zabezpieczenia są ściany ze skarpami. Pochylenie skarpy określa się stosunkiem głębokości wykopu „h” do rzutu skarpy na płaszczyznę poziomą „m”. Praktyczne wielkości pochylenia skarpy wykopów czasowych można ustalić w zależności od kategorii gruntu oraz wymiarów wykopu (tabela 4).

przezi8.jpg

Sztucznym zabezpieczeniem ścian wykopów jest umocnienie za pomocą deskowania.

Ustalenie wymiarów wykopów

Wymiary dna wykopów fundamentowych o ścianach pionowych bez zabezpieczenia przyjmuje się jako równe wymiarem rzutu ławy lub stopy fundamentowej, jeżeli ściany boczne wykonuje się bez deskowania i izolacji pionowej  .Jeżeli ściany fundamentu są wykonywane w deskowaniu lub powierzchnie boczne są izolowane, to szerokość wykopu powiększa się 0,60 m z każdej strony izolowanej lub deskowanej.

przezi9.jpgprzezi10.gif

Rys.4 wykop o ścianach pionowy bez zabezpieczenia, po prawej – wykop o ścianach pionowych z deskowaniem

Wymiary dna wykopów fundamentowych o głębokości większej niż głębokości podane w tabeli 3, o ścianach pionowych zabezpieczonych deskowaniem pełnym lub ażurowym, powiększa się po 0,15 m z każdej strony wykopu. Minimalna szerokość wykopu powinna wynosić 0,90 m. Jeżeli ściany fundamentowe są wykonywane w deskowaniu lub jeżeli ściany fundamentowe są wykonywane w deskowaniu lub ich boczne powierzchnie są izolowane, to  szerokość dna wykopu o ścianach pionowych zabezpieczonych deskowaniem powiększa sie o 0,75m z każdej strony.

przezi11.jpg

 

Zasady określania ilości robót ziemnych

Ilość robót ziemnych wynika z różnicy między stanem istniejącym powierzchni terenu

a stanem, jaki przewidział projektant. Do obliczeń niezbędny jest zapis powierzchni ziemi

przed robotami (plan warstwicowy lub zapis rzędnych). Obliczanie ilości mas ziemnych

w budownictwie dotyczy:

– objętości zdejmowanego humusu,

– objętości ziemi przy niwelacji (zwykle stosuje się metodę pryzm o podstawie

trójkątnej lub metodę pryzm o podstawie kwadratowej – tzw. metodę kwadratów),

– objętości ziemi w wykopie pod budynek,

– objętości ziemi w robotach liniowych

Obliczanie objętości zdejmowanej ziemi roślinnej (humusu)

Objętość zdejmowanej ziemi roślinnej (humusu), do odkładu i późniejszego wykorzystania lub wywiezienia z terenu budowy, określa się wzorem:

gdzie:

– pole powierzchni na jakiej zalega humus [m3],

g – grubość warstwy humusu [m]

Obliczanie objętości ziemi w przypadku wykopu pod fundament budynku

Określenie objętości ziemi niezbędnej do usunięcia przy wykonywaniu fundamentów budynku zalezy od:

– wymiarów fundamentu i głębokości jego posadowienia

– rodzaju gruntu

– sposobu zabezpieczania ścian wykopu

Przy ścianach pionowych wymiar zewnętrzny wykopu powinien być powiększony z każdej strony o minimum 0,8 m jeśli ściana fundamentowa ma mieć izolację przeciwwilgociową, lub 0,6m przy ścianie bez izolacji. Przy ścianach zabezpieczonych należy do wymiarów wykopu dodać grubość elementów zabezpieczających.

W przypadku zabezpieczenia skarp przez ich bezpieczne pochylenie, wymiary wykopu w poziomie posadowienia odpowiadają wymiarowi rzutu fundamentów. Wymiary wykopu w poziomie terenu ustala się, dodając do wymiarów w poziomie posadowienia poszerzenia wynikające z głębokości wykopu i tangensa przyjętego bezpiecznego pochylenia skarp, odczytanego z odpowiednich tablic.

Objętość takiego wykopu o planie prostokąta ustala się posługując się wzorem Simsona.

Rys. Po prawej – wymiary wykopu pod fundament budynku do wzoru Simsona.

Jeżeli A1 – powierzchnia wykopu na dnie jest równa:

oraz A2 – powierzchnia wykopu na poziomie terenu

A0 – powierzchnia na poziomie ½ głębokości wykopu

to objętość takiego wykopu wynosi

Poniżej dwa warianty do obliczeń w postaci rys. poglądowego.

Rys. Schemat wykopu szerokoprzestrzennego. Ozn. A,B – wymiary obiektu w poziomie stropu nad piwnicami; a,b – wymiary wykopu z poziomu terenu; c,d – wymiary dna wykopu; l – szerokość skarpy wykopu; h – głębokość wykopu (wysokość skarpy wykopu); 1/m – pochylenie skarpy wykopu zależne m.in. od kategorii gruntu i głębokości wykopu; s – grubość ściany budynku; τ – szerokość ławy fundamentowej; F – przy skarpach pionowych umacnianych i ścianach: nieizolowanych F = 0,6 m, izolowanych F = 0,8 m (rys. Martinek W., Książek M., Jackiewicz-Rek W.: Technologia robót budowlanych. Ćwiczenia projektowe, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2007)