Rury do instalacji wodociągowych i c.o.

Wiadomości wstępne

Na rynku krajowym funkcjonuje wiele systemów oferujących rury z polietylenu. Są to najczęściej rury z polietylenu sieciowanego typu PEX-a , PEX-b lub PEX-c.  Rzadziej w instalacjach można spotkać polietylen zwykłej jakości i wysokiej gęstości PE-HD lub PE-LD. Ostatnio coraz częściej spotykany jest natomiast polietylen PE-RT.   W centralnym ogrzewaniu z uwagi na przepuszczalność tlenu wszystkie rury polietylenowe muszą mieć obowiązkowo barierę antydyfuzyjną (zwykle EVOH). Rury z barierą mają charakterystyczny połysk i średnio 150 razy mniejszą dyfuzję od rur zwykłej jakości. Wyjątkiem jest tutaj system John-Guest, gdzie warstwa antydyfuzyjna znajduje się wewnątrz konstrukcji rury.

Rury w instalacjach wodociągowych i c.o. mogą być łączne na wiele sposobów:

– połączenia zaciskowe skręcane z pierścieniem rozciętym

– połączenia zaciskowe aksjalne z pierścieniem pełnym

– połączenia wciskowe typu push

– połączenia samozaciskowe

Poniżej zostaną omówione wybrane systemy oferujące ww. rozwiązania.

 

1. System John Guest

 

System rurowy John Guest bazuje na szybkozłączach wtykowych i obok firmy Hepworth jest jednym z bardziej znanych na świecie rozwiązań złączek typu „push”. Na rynku polskim firma JG oferuje przed wszystkim wysokiej jakości rury polietylenowe speedpex z warstwa antydyfuzyjną i złączki wciskowe speedfit

Rury speedpex

Wykonywane są o średnicach 10,12,15,16,20,22 i 28 mm i mają zastosowanie w:

• instalacjach wody zimnej (sanitarne)

• instalacjach wody ciepłej (sanitarne)

• instalacjach grzewczych

• instalacjach ogrzewania płaszczyznowego

• instalacjach chłodzenia płaszczyznowego

Minimalna temperatura pracy powyższych rur to 1°C, maksymalna chwilowa temperatura to+114°C.

Rury o średnicach 12, 16 i 20mm mogą pracować w minimalnej temperaturze 1° C i maksymalnej, chwilowej do

+100 °C

Zalecany rozstaw uchwytów podaje poniższa tabela

 

Rury speedpex dostępne są w zwojach o długości 25, 50 lub 100m i w odcinkach prostych (sztangach) o długości 3m. Na specjalne zamówienie możliwe sa też inne długości sztang 2m i 6m. Zobacz tabela.

ruryJG7.jpg

Rura speedpex typu barrier z niebieską warstwą antydyfuzyjną wewnątrz rury.

 

Połączenia

 

Połączenia wtykowe typu standard – złącza wtykowe systemu standardowego składają się tak samo z korpusu głównego, pierścienia mocującego z ząbkami ze stali nierdzewnej oraz uszczelki pierścieniowej z EPDM. W tym przypadku połączenie zostaje zabezpieczone za pomocą pierścienia zabezpieczającego.

 

Montaż połączenia – Przyciąć rurę pod kątem prostym, usunąć zadziory, sprawdzić, czy rura nie ma ostrych krawędzi,wzdłużnych rys lub innych uszkodzeń. Obciąć prostopadle rurę Speedpex na oznaczniku. Włożyć tulejkę uszczelniającą Superseal. Wsunąć rurę do złącza aż do oporu. Podczas poprawnego montażu oznacznik na rurze powinien znajdować się bezpośrednio przed pierścieniem mocującym. Uszczelka na tulei usztywniającej zapewnia dodatkowe uszczelnienie. Pomiędzy pierścień mocujący a korpus złącza wcisnąć pierścień zabezpieczający i powtórnie wsunąć rurę do złącza.

 

Połączenia wtykowe systemu PEM – złącza wtykowe o numerach artykułów PEM składają się z korpusu głównego, pierścienia mocującego z ząbkami ze stali nierdzewnej oraz uszczelki pierścieniowej z EPDM. Dodatkowo posiadają one funkcję „przekręć i zabezpiecz”. Poprzez łatwe przekręcenie nakrętki ręką rura jest mocowana w złączce, a uszczelka pierścieniowa ulega dociśnięciu do rury celem uzyskania dodatkowego zabezpieczenia

 

Montaż połączenia – Przed montażem złączka musi być ustawiona w pozycji „odryglowania“. W tej pozycji występuje wąska szczelina pomiędzy nakrętką i korpusem złączki. Obciąć prostopadle rurę JG Speedpex na

znaczniku i upewnić się, że nie posiada ostrych kantów, zadziorów, rys wzdłużnych lub innych uszkodzeń. Włożyć tulejkę usztywniającą Superseal. Wsunąć rurę do złącza aż do oporu. Podczas poprawnego montażu oznacznik

na rurze powinien znajdować się bezpośrednio przed pierścieniem mocującym. Uszczelka na tulei usztywniającej zapewnia dodatkowe uszczelnienie.

 

3. Nakrętkę mocno dokręcić ręką (1/4 obrotu) aż do oporu. Połączenie zostało zaryglowane a uszczelka pierścieniowa zaciśnięta na rurze zapewniając szczelność.            

 

4. Demontaż połączenia Upewnić się, że system nie jest pod ciśnieniem. Odkręcić nakrętkę o 1/4 obrotu w kierunku

przeciwnym do ruchów wskazówek zegara. Pierścień mocujący wcisnąć do złącza palcami lub za pomocą przyrządu do rozłączania i mocno przytrzymać. Wyciągnąć rurę ze złącza.

 

Przykładowa złączka speedfit z systemem ryglowania

 

 

2. System KAN-therm

 

Firma oferuje dwa typy rur z polietylenu, PEX-c i PE-RT. Rury PE‑RT zgodnie z normą PN‑EN ISO 22391 oraz rury PE‑Xc zgodnie z normą PN‑EN ISO 15875 mogą pracować przy parametrach:

Instalacje grzewcze: Trob/Tmax = 80°C/90°C, Prob = do 10 bar

Instalacje wody użytkowej: Trob/Tmax = 60°C/80°C, Prob = do 10 bar

Rury PE-Xc i PE-RT Systemu KAN-therm Push dostępne są w zakresie średnic 12-32 mm

i dostarczane są w zwojach po 25–200 mb

 

Kształtki i połączenia

System KAN-therm Push oferuje kompletną gamę złączek zaciskowych z pierścieniem pełnym nasuwanym. Wszystkie złączki wykonane są z zaawansowanego technicznie polimeru PPSU

lub z wysokiej jakości mosiądzu.

1. Rurę o żądanej długości, uciąć za pomocą nożyc. Cięcie powinno być prostopadłe do osi rury.

2. Nałożyć pierścień na rurę wewnętrznie sfazowanym końcem od strony kształtki.

3. Wykonać rozparcie rury przy użyciu rozpieraka ręcznego lub akumulatorowego.

4. Wsunąć złączkę w rurę do ostatniego zgrubienia na kształtce.

5. Pierścień nasunąć przy użyciu praski ręcznej, hydraulicznej z napędem nożnym lub akumulatorowej.

6. Po dosunięciu pierścienia do kołnierza kształtki połączenie jest gotowe do wykonania próby ciśnieniowej.

 

Połączenia skręcane z pierścieniem rozciętym

Połączenie powyższe traktowane jest jako rozbieralne, jednak zaleca się , aby po wyjęciu łącznika z rury obciąć jej koniec przed wykonaniem kolejnego połączenia.

Połączenie powyższe posiada swoją odmianę dla montażu rozdzielaczy lub elementów armatury w sposób rozłączny i nosi wtedy nazwę śrubunkowego.

Fot. Połączenie śrubunkowe z pierścieniem rozciętym.

 

 

3. Uponor 

 

System oferuje rurę sieciowaną PEX-a w kilku wykonaniach:

 

Comfort Pipe Plusznakowaną dwoma niebieskimi paskami. Rura ma zastosowanie w ogrzewaniu i chłodzeniu płaszczyznowym oraz w instalacjach wodociągowych wody zimnej i ciepłej.

Dzięki pięciu warstwom, rura Uponor Comfort Pipe PLUS składa się z dwóch warstw

więcej od standardowych rur PE-Xa. Te dodatkowe warstwy pełnią następujące funkcje:

➊ Rura Uponor Comfort Pipe PLUS jest oparta na rurze PE-Xa, produkowanej zgodnie z wymogami wskazanymi w normie EN ISO 15875. Obejmuje ona

charakterystyki materiałowe, takie jak trwałość, odporność na uderzenia i odporność na korozję naprężeniową.

➋ Druga warstwa zapewnia trwałe wiązanie pomiędzy podstawową rurą PE-Xa a tlenową barierą antydyfuzyjną.

➌ Trzecia warstwa zapobiega dyfuzji tlenu do systemów grzewczych/chłodzących. EVOH zapewnia nieprzepuszczalność tlenową, która spełnia wymogi DIN

4726. Zapobiega to korozji metalowych elementów systemu.

➍ Czwarta warstwa zapewnia stałe wiązanie pomiędzy zewnętrzną warstwą ochronną, a tlenową barierą antydyfuzyjną.

➎ Zadaniem piątej warstwy jest ochrona tlenowej bariery antydyfuzyjnej przed uszkodzeniami spowodowanymi naciskiem mechanicznym powstającym podczas montażu rur do podłoża.

Wymiary rur Comfort Pipe Plus

14,16,17,20, 25mm z osłona antydyfuzyjną EVOH. Rura sprzedawana w zwojach. Maksymalna temperatura pracy 95°C. Ciśnienie projektowe 6/8 bar przy 90°C/70°C. Poniżej szczegółowe dane.

Uponor Aqua Pipe rura PN6

Uponor Aqua Pipe rura PN10

Rury PE-Xa, produkowane wg metody Engela, zgodnie z normą PN-EN ISO 15875 „Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do instalacji wody zimnej i ciepłej, usieciowany

polietylen (PEX)“. Średnice rur wg normy PN-EN ISO 15875- 2, tablica 2 – średnice klasa A, rury seria S 5.0 (ISO A S5.0). Klasyfikacja warunków (zawiera typowe zastosowanie): Klasa zastosowania 1 – dostarczanie ciepłej wody (60°C), Klasa zastosowania 2 – dostarczanie ciepłej wody (70°C), maksymalna temperatura pracy 95°C. Ciśnienie projektowe 6 bar. Dla ciśnienia 10 bar, maksymalna temperatura pracy: 70°C. Klasyfikacja ogniowa E zgodnie z normą PN-EN 13501-1.

rurpew11.jpgrurpew12.jpg

Rys Rury Comfort Aqua Pipe w ochronnym peszlu z oznakowanie do wody zimnej i ciepłej.

 

Rury Uponor Aqua Pipe produkowane są też w odcinkach prostych (sztangach) o długości 6m i średnicy od 25-110mm.

 

Oprócz ww. dostepne są też rury systemu Combi Pipe i Radi Pipe.

 

Właściwości rur PEX-a

Połączenia

Połączenia Quick & Easy zaprojektowane zostały do stosowania tylko z rurami Uponor PE-Xa i evalPE-Xa. Jest to unikatowe nierozłączne połączenie typu zimno – rozszerzalnego. Rozszerzoną na zimno rurę z pierścieniem (rownież wykonanym z PE Xa) nakłada się na złączkę. Następuje samoczynne zaciśnięcie się końcówki rury wraz z pierścieniem na złączce. Połączenia Q&E są bardzo mocne. Nawet przy najsilniejszych próbach ściągnięcia rury PE-Xa wraz z pierścieniem połączenie pozostaje nienaruszone. Złaczki Q&E są wykonane z mosiądzu luz z tworzywa sztucznego – polifenylenosulfon (PPSU). Złączki PPSU są lekkie i niezwykle wytrzymałe. Z łatwością wytrzymują długotrwałe oddziaływanie wysokiej temperatury do +170°C oraz wysokiego ciśnienia znacznie przekraczających przyjęte normy. Czarna barwa złączek PPSU poprawia odporność na promieniowanie ultrafioletowe. Materiał posiada gładkie powierzchnie, co przyczynia się do redukcji strat ciśnienia w instalacji, jak również odporny jest na osadzanie kamienia kotłowego i nie ulega korozji podczas eksploatacji instalacji. Połączenie może być wykonywane nawet w temperaturze -15°C.

Fot. Połączenie Quick & Easy.

 

Bardzo ważne jest, aby przed każdym rozszerzeniem wykonać

obrót narzędziem (maksymalnie 45°) przed wciśnięciem

głowicy w rurę. Obroty należy wykonywać, gdy nie stosujemy

samoobrotowej nakładki Uponor Q&E dla narzędzia Q&E. Dzięki wykonywaniu obrotów narzędziem, zapewniona jest gładka powierzchnia wewnętrzna ścianki rury, a w rezultacie otrzymujemy

szczelne i pewne połączenie mocniejsze od samej rury. Problem z połączeniem rury ze złączką mimo przytrzymania jej na złączce ok. 3 sekund zanim nastąpi obkurczenie rury, wynikać może z faktu, iż rura była zbyt wiele razy  rozszerzana i/lub pozostawała zbyt długo w pozycji rozszerzonej. Wtedy wydłuża się czas osiągnięcia

szczelności przez połączenie Q&E. Obecnie wszystkie pierścienie Q&E (16-63) są wyposażone w stoper. Stoper jest umieszczony z jednej strony pierścienia. Przy zakładaniu pierścienia Q&E na rurę ustawia go w prawidłowym położeniu oraz w trakcie rozszerzania rury wraz z pierścieniem powoduje, że pierścień nie zsuwa się z końcówki rury.

rurpew17.jpg

 

Złączki zaciskowe

Złączki zaciskowe Uponor PE-Xa są wysokiej klasy złączkami dla rur PE-Xa. Przeznaczone są do 

stosowania dla średnic rur 25-110 mm dla dwóch serii rur PE-Xa S3.2 oraz PE-Xa i evalPE-Xa S5.0. Kształtki zaciskowe Uponor PE-Xa wykonywane są z mosiądzu odpornego na wypłukiwanie cynku. System połączeń składa się z podstawowych kształtek typu trójniki, kolana, mufy oraz złączek przyłączeniowych. Konstrukcja zewnętrznej tulei złączki gwarantuje prawidłowe, równomierne zaciśnięcie wokół rury, a tuleja wewnętrzna z uszczelką O-ring odpowiada za szczelność połączenia.