Wełna mineralna to, zgodnie z definicją encyklopedyczną, materiał służący do izolacji cieplnej, przeciwogniowej i dźwiękowej otrzymywany ze stopionych minerałów skalnych (najczęściej bazaltu) lub żużla wielkopiecowego, czasami z dodatkiem żywic syntetycznych. Zazwyczaj wełną mineralną nazywa się również wełnę szklaną otrzymywaną ze stopionego piasku kwarcowego i stłuczki szklanej – a to ze względu na niewielka różnicę w parametrach obu materiałów.
Otrzymywanie
Technologia otrzymywania wełny z minerałów i szkła jest bardzo podobna. Surowiec roztapia się – bazalt w temperaturze 1400°C a szkło i piasek kwarcowy w temperaturze 1000°C – a następnie rozdmuchuje na cienkie włókna, które zastygając, tworzą wełnę. Produkt otrzymany z bazaltu ma kolor żółtobrązowy lub zielonkawy i jest bardziej odporny na ogień, materiał ze szkła natomiast jest jasnożółty i bardziej sprężysty. W zasadzie parametry obu rodzajów wełny są zbliżone.
Właściwości
Wełna źle przewodzi ciepło. W związku z tym stanowi doskonałą izolację termiczną budynków. Zimą zapobiega wychłodzeniu a latem nie pozwala na nadmierne nagrzewanie się pomieszczeń.
Parametrem opisującym właściwości termiczne materiałów jest λ – współczynnik przewodzenia ciepła – im jest on mniejszy, tym materiał jest lepszym termoizolatorem. Dla wełny mineralnej wynosi on 0.032-0,05 W/(m2·K).
Właściwości dźwiękochłonne materiału opisuje parametr α przybierający wartości od 0 (całkowite odbijanie dźwięków) do 1 (całkowite pochłanianie dźwięków). Wełna twarda o większej gęstości – np. twarda płyta – lepiej tłumi dźwięki pochodzące od uderzenia, te o mniejszej gęstości zaś lepiej wytłumiają dźwięki rozchodzące się w powietrzu. Producenci podają parametr α na opakowaniu wełny.
Należy jednak pamiętać, że izolacyjność przegrody zależy od całej jej konstrukcji, a nie tylko od zastosowanej wełny mineralnej. Ze wszystkich materiałów izolacyjnych wełna mineralna ma najlepsze właściwości ogniochronne. Topi się w temperaturze około 1000°C – temperatura ta wytwarza się w pomieszczeniu dopiero po dwóch godzinach pożaru. Wełna mineralna kamienna ma klasę A1, a wełna szklana klasę A2 w europejskiej klasyfikacji wyrobów ze względu na ogniotrwałość. Wyroby z wełny nie palą się, stanowią zaporę dla ognia, nie wydzielają szkodliwych substancji, nie wydzielają dymu i nie spada w postaci płonących kropli. Oprócz tego wełna charakteryzuje się stałością wymiarów i kształtów, dużą wytrzymałością mechaniczną i sprężystością, wysoką odpornością biologiczną i chemiczną, stabilnością termodynamiczną włókna. Jest wodoodporna i paroprzepuszczalna. Badania przeprowadzone przez International Agency for Research on Cancer (Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem) wykazały, że wełna mineralna jest całkowicie bezpieczna dla zdrowia ludzi.
Zastosowania
Formy występowania
Z wełny produkuje się wyroby o różnych kształtach, wykończeniach i parametrach użytkowych oraz właściwościach mechanicznych. Oba typy wełny występują w formie płyt, filców, mat, otulin, granulatów.
Płyty klasyfikujemy jako: miękkie (o gęstości 60 kg/m3), półtwarde (od 80 kg/m3 do 120 kg/m3), twarde (od 150 kg/m3 do 180 kg/m3). Produkowane są w różnych wymiarach i grubościach (2-25 cm). Stosowane są do izolacji podłóg poddaszy użytkowych, stropodachów płaskich i ścian zewnętrznych, a płyty miękkie do izolacji podłóg poddaszy nieużytkowych, stropów drewnianych i sufitów podwieszanych i wewnętrznych ścianek działowych.
Płyty dwugęstościowe – zlożone z części twardej i sprężystej – są używane do ocieplania ścian metodą lekkomokrą (BSO). Warstwa utwardzona tworzy podłoże pod zbrojenie i tynk, a sprężysta izoluje i zapewnia dobre przyleganie płyty. Do ocieplania powierzchni łukowych używa się płyt lamelowych, które mają lepszą elastyczność.
Produkowane są również płyty powlekane (laminowane) welonem szklanym lub folią aluminiową. Tych pierwszych używa się do ocieplania metodą lekką suchą – szkło usztywnia płytę, stanowiąc warstwę wiatrochronną. Powleczenie płyty folią aluminiową zapewnia paroizolacyjność. Maty z wełny są sprzedawane w postaci beli o różnych długościach i szerokościach. Są bardziej miękkie i sprężyste niż płyty. Stosowane są do izolowania podłóg poddaszy nieużytkowych, podłóg na legarach, dachów krokwiowych. Producenci oferują też maty laminowane welonem szklanym. Filce, stosowane w zasadzie tylko do podłóg, zbudowane są z włókien mineralnych połączonych lepiszczem organicznym, często hydrofobizowane. Mogą być również wykończone welonem szklanym lub folią aluminiową. Granulaty w postaci wełnianych strzępków stosowane są do izolowania miejsc trudno dostępnych – w dachach płaskich i skośnych, szczelin ścian warstwowych, podłóg i stropów poddaszy. Granulat ma dobry współczynnik przewodności cieplnej.
No ogół płyty lub maty trzeba przycinać do odpowiednich wymiarów czy kształtów, najlepiej robić to ostrym nożem (piłką), pamiętając o zostawieniu naddatku. Praca z wełną wymaga zastosowania odpowiednich środków bezpieczeństwa. Podczas krojenia i montażu wełna pyli, dlatego należy nosić rękawice i okulary ochronne oraz maskę na usta i nos. Podczas transportu i składowania trzeba chronić wełnę przed wilgocią i uszkodzeniami mechanicznymi. Wełna ma zdecydowanie więcej zalet niż wad. Jej doskonałe właściwości termiczne, dźwiękoizolacyjne, ogniochronne powodują, że jest chętnie wykorzystywana przez inwestorów. Dodatkowo łatwo się układa, przycina, łatwo montuje w trudno dostępnych miejscach, dobrze wypełnia przestrzeń, nie pozostawiając pustych miejsc. Budynek ocieplony wełną oddycha, dzięki czemu panuje w nim dobry klimat. Podstawową wadą produktów z wełny jest ich wysoka cena, dość uciążliwy jest też montaż, ze względu pylenie oraz konieczność ochrony przed opadami atmosferycznymi.
Fot. Izolacja do kominka Fot. Płyty izolacyjne do kanałów wentylacyjnych
Fot. Mata lamelowa samoprzylepna zbrojona folią aluminiową Klimafix firmy ROCKWOOL.
Otuliny z wełny mineralnej i szklanej
Stosowane są do izolowania rurociągów wody zimnej, ciepłej, c.o. wodnego i parowego, a także jako izolacje zimnochronne. Otuliny produkowane są z fabrycznym płaszczem z folii aluminiowej jedno, lub wielowarstwowej wzmocnionej włóknem szklanym. Zapobiega to pyleniu izolacji w czasie montażu i eksploatacji, zwiększa jej wytrzymałość mechaniczną, chroni też przed wnikaniem wilgoci.
Fot. Izolacje TECLIT firmy ROCKWOOL. Od góry mata lamelowa Teclit LM, otuliny do rur Teclit PS, uchwyty rurowe Teclit HA, taśmy klejące.
Fot. Fragment zaizolowanego rurociągu izolacją jw. (ROCKWOOL)
Otuliny posiadają na całej długości taśmę samoprzylepną ułatwiającą montaż. Połączenia sąsiednich otulin umożliwia osobna taśma samoprzylepna aluminiowa, zbrojona włóknem szklanym. Otuliny pozwalają na izolowanie rur o średnicach zewnętrznych od 20 do około 108mm. Większe średnice rur należy izolować matami. Otuliny moga byc ponadto wykonane z wełny tradycyjnej lub lamelowej. W pierwszym przypadku otulina jest sztywna, w drugim elastyczna, daje się wyginać i dopasować do załamania na instalacji, łuku, itp. Przykładami takich otulin są Boaflex firmy Isover, czy Flexorock firmy Caldo. Poddając taką otulinę kompresji w dowolnym jej miejscu możemy nadać jej elastyczności. Okładzina zewnętrzna pozostaje nienaruszona. W ten sposób otrzymujemy ciągłość izolacji bez konieczności jej nacinana oraz nadajemy estetyczny wygląd na całej długości izolowanego przewodu (zob, rys.poniżej).
Izolacje kominowe
Wełna skalna jest najlepszym rozwiązaniem dla kominów stalowych i ceramicznych jak i czopuchów. Może być w postaci gotowych kształtek o przekroju dopasowanym do wymiarów komina jak i mat frezowanych, pozwalających na dowolne dopasowanie do średnicy komina. Wytrzymałość na temperaturę sięga tutaj nawet >700C.
Fot. Izolacje kominowe z wełny skalnej. Po lewej łupek trójdzielny, po prawej – mata frezowana (fot.Korf-Isolmatic).