Materiał na podstawie opracowania firmy KESSEL „Przeciwzalewowe projektowanie i zabudowa”. Zobacz też „Zasuwy przeciwburzowe” w dziale uzbrojenia instalacji kanalizacyjnych.
Według normy PN EN 12056 ochrona przed przepływem zwrotnym zapewniona jest za pomocą przepompowni ścieków. Poza tym alternatywnie mogą być stosowane także zawory zwrotne. Wymagania normy PN EN 12056-4 są następujące:
● Musi istnieć spadek do kanału.
● Pomieszczenia muszą mieć podrzędną funkcję.
● W przypadku przepływu zwrotnego nie może dojść do uszkodzenia wartości materialnych ani do wystąpienia zagrożenia zdrowia mieszkańców.
● Liczba użytkowników musi pozostać niewielka.
● Musi być dostępna inna toaleta powyżej poziomu zalewania.
● W razie wystąpienia przepływu zwrotnego trzeba zrezygnować z korzystania z zagrożonych przyborów sanitarnych.
Wybór i zastosowanie zabezpieczeń przeciwzalewowych zależy od wielu różnych czynników. Szczególnie należy zwrócić uwagę na życzenia użytkowników, cechy obiektu odwadnianego, położenie kanału, rodzaj ścieków oraz obowiązujące normy i przepisy.
Uwagi ogólne
Przy projektowaniu urzadzeń przeciwzalewowych na podstawie normy DIN 1986-100 rozdział 13, należy zwrócić uwagę na:
2. Ustalenie miejsc odpływu wymagających ochrony
3. Ustalenie rodzaju i ilości ścieków
4. Ustalenie miejsca montażu (na zewnątrz czy wewnątrz budynku)
5. Ustalenie strategii zabezpieczającej (zabezpieczenie pojedyncze czy zbiorcze)
6. Ustalenie rodzaju odwadniania (grawitacyjne czy ciśnieniowe)
8. Wybór produktu (rodzaj i typ)
1. Ustalenie poziomu zalewania
Poziom zalewania (PZ)
Najwyższy poziom, do którego może podnieść się woda w instalacji odwadniającej.
Jeśli nie ma odpowiednich danych, wówczas jest to:
– w przypadku terenu płaskiego powierzchnia drogi łącznie z chodnikami i poboczami (rys. A),
– w przypadku terenu nachylonego górna krawędź najbliższej podłączonej studzienki (rys. B),
– przy podłączonych studzienkach zbiorczych górna krawędź pokrywy studzienki (rys. C).
W następnym kroku należy ustalić właściwy poziom miejsc odpływu jako wartość odniesienia. Istotne jest
przy tym:
– dla miejsc odpływu wody brudnej poziom wody w syfonie
– dla wody opadowej górna krawędź miejsca odpływu (kratka).
W następnym kroku należy ustalić, które z tych miejsc odpływu leżą poniżej poziomu zalewania i w związku z tym potrzebują ochrony.
Najskuteczniejszą ochroną przed przepływem zwrotnym jest wykonanie po stronie budowlanej odpowiedniego przewyższenia pomiędzy czynnym poziomem zalewania i właściwym poziomem przyborów odwadnianych. Nie jest to jednak w wielu przypadkach możliwe i należy podjąć odpowiednie działania techniczne.
2. Ustalenie miejsc odpływu wymagających zabezpieczenia.
Teraz należy ustalić, jakie miejsca odpływu należy zabezpieczyć przed przepływem zwrotnym. Generalna zasada jest taka, że miejsc odpływu leżących powyżej poziomu zalewania, które są odwadniane ze swobodnym spadkiem, nie wolno odwadniać poprzez urządzenia przeciwzalewowe. W przypadku systemu rozdzielnego należy osobno odprowadzać wodę deszczową i wodę brudną. W przypadku systemu mieszanego wodę deszczową i wodę brudną należy odprowadzać z budynku przez oddzielne przewody pionowe, zbiorcze i główne. Przewody główne i zbiorcze muszą ze względów hydraulicznych w miarę
możliwości być prowadzone poza budynkiem w pobliżu kanału przyłączeniowego przy granicy posesji. Łączenie ich powinno zostać wykonane w studzience z kinetą przelotową
Nieprzestrzeganie tych zasad może w razie wystąpienia przepływu zwrotnego doprowadzić do wewnętrznego zalania i traktowane jest jako błąd projektowy. Aby wykluczyć taką sytuację, należy odwadniać przez urządzenie przeciwzalewowe wyłącznie miejsca odpływu zagrożone przepływem zwrotnym. Ta zasada poprawnego prowadzenia przewodów jest najważniejsza przy fachowym projektowaniu. Musi to być sprawdzane także przy każdym remoncie i każdej przebudowie. Nieprawidłowe prowadzenie przewodów można skorygować na przykład przez rozdzielenie strumieni ścieków, zanim zostaną zainstalowane urządzenia przeciwzalewowe.
3. Ustalenie rodzaju ścieków
Zasady projektowania odprowadzania ścieków domowych uwzględniają przeważnie trzy strumienie:
– miejsca odprowadzania wody brudnej powyżej poziomu zalewania
– miejsca odprowadzania wody brudnej poniżej poziomu zalewania
– woda deszczowa powyżej poziomu zalewania
Przy wyborze odpowiedniego zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym decydujące znaczenie ma jakość i skład napływających ścieków.
Rozróżniamy następujące rodzaje ścieków:
– Ścieki domowe z podziałem na „niefekalne”(„ścieki szare“) i „fekalne” („ścieki czarne”)
– Woda deszczowa (woda opadowa, która nie została zanieczyszczona w wyniku użycia)
– Ścieki z separatorów tłuszczu
– Ścieki z separatorów cieczy lekkich
– Ścieki z urządzeń do wykorzystania wody deszczowej
– Ścieki z przydomowych oczyszczalni
– Ścieki pochodzące z drenażu
Ten podział bazuje więc wyłącznie na jakości i cechach strumienia ścieków. Największe znaczenie ma zachowanie funkcjonalności podłączonych miejsc dopływu. Nie jest przy tym decydujący rodzaj wykorzystania budynku i posesji. Z pomieszczeń, w których prowadzona jest działalność gospodarcza, mogą także napływać ścieki o cechach ścieków domowych. Te strumienie ścieków należy wówczas traktować jako wodę brudną. Odwrotnie natomiast, w budynkach socjalnych mogą napływać ścieki przykładowo z wielkich kuchni. Ten strumień częściowy ścieków należy wówczas traktować jako ścieki zawierające tłuszcze. W przypadku ścieków domowych należy zwrócić uwagę na dalszy podział na „ścieki szare“ i „ścieki czarne”. Zastosowanie urządzeń przeciwzalewowych przeznaczonych do ścieków bez fekaliów w przypadku
ścieków pochodzących z WC należy traktować jako błąd projektowy i takich sytuacji trzeba unikać. W przypadku zaworów zwrotnych prowadzi to do spowolnienia prędkości przepływu, do tworzenia się osadów i tym samym do zakłócenia działania.
Dalej trzeba uwzględnić napływające ilości ścieków. Obowiązują tu zasady z normy PN EN 12056. Wielkość nominalna urządzenia przeciwzalewowego musi być dostosowana do napływającej ilości ścieków.
4. Ustalenie miejsca montażu urządzenia przeciwzalewowego
Bardzo ważnym problemem jest miejsce montażu. Zabezpieczenia przeciwzalewowe mogą być montowane wewnątrz lub na zewnątrz budynków. Przy wprowadzaniu wody deszczowej urządzenie powinno się zawsze znaleźć jak najdalej od budynku.
Za montażem na zewnątrz budynków przemawiają także następujące czynniki:
– szczędność powierzchni mieszkalnej lub użytkowej
– brak hałasów powodowanych przez pracę urządzenia
– brak rozprzestrzeniania się nieprzyjemnych zapachów i zanieczyszczeń w budynku podczas
prac konserwacyjnych lub naprawczych.
– brak ryzyka szkód wywołanych przez wodę w wyniku nieszczelności urządzenia.
Montaż w budynku ma jednak także swoje zalety:
– łatwy dostęp w celu kontroli i konserwacji
– wczesne rozpoznawanie zakłóceń
– przy ciasnej zabudowie często jest to jedyne możliwe rozwiązanie
5. Określenie strategii zabezpieczenia
Chronione miejsca odpływu mogą być zabezpieczane pojedynczo lub zbiorczo. Rozróżnia się więc odpowiednio zabezpieczenie pojedyncze lub zbiorcze. Ponizej na rysunku przykłądy urządzeń zabezpieczajacych w systemie KESSEL.
Za zabezpieczeniem pojedynczym przemawia:
– optymalne dostosowanie do rodzaju ścieków
– zazwyczaj łatwa instalacja w przypadku remontów
– możliwość elastycznego dopasowania przy zmianie sposobu użytkowania.
Za zabezpieczeniem zbiorczym przemawia:
– optymalizacja nakładów budowlanych
– optymalizacja kontroli i konserwacji.
6. ustalenie rodzaju odwadniania
Decydującą sprawą przy wyborze produktu jest także pozycja urządzenia przeciwzalewowego w odniesieniu do przyłączonego kanału. Jeśli jest to w danej sytuacji technicznie możliwe, zawsze należy zgodnie z zasadą odwadniania grawitacyjnego stworzyć odpowiedni spadek. Umożliwia to odwadnianie w trybie normalnym bez dodatkowego użycia pompy i pozwala na oszczędności kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych i konserwacyjnych. Zawory zwrotne wykorzystują tę zasadę.
7. Ustalenie stopnia użytkowania odpływu.
Jeśli nie można zrezygnować z użytkowania miejsca odpływu, należy zainstalować za nim zabezpieczenie przeciwzalewowe, które w razie przepływu zwrotnego umożliwiać będzie odwadnianie. Wymaga to zastosowania pompy. Pompa musi więc wykonywać odwadnianie albo przez pętlę przeciwzalewową albo w kierunku przeciwnym do przepływu zwrotnego do przewodu odpływowego.
Z użytkowania miejsca odpływu można zrezygnować:
– jeśli w obrębie budynku jest do dyspozycji WC powyżej poziomu zalewania
– w przypadku ścieków zawierających oleje mineralne, jeśli nie ma zagrożenia wystąpienia zebranej cieczy lekkiej
– w przypadku ścieków zawierających tłuszcze, jeśli można przerwać pracę kuchni.
Jeśli z użytkowania miejsc odpływu nie można zrezygnować, wówczas alternatywnie do przepompowni można zastosować urządzenia pompowe z zaworem zwrotnym (Ecolift) lub zawory zwrotne z pompą (Pumpfix) oferujące w razie awarii pompy ciągłe bezpieczeństwo, ponieważ przy wystarczającym spadku do kanału odwadnianie nie zostaje przerwane. W ten sposób nie jest zużywana energia. Dopiero przy wystąpieniu przepływu zwrotnego klapa zamyka się i odwadnianie odbywa się przy pomocy zintegrowanej pompy.
8. Wybór produktu
Wszystkie produkty zabudowane w instalacji odwadniającej są produktami budowlanymi i podlegają określonym przepisom. Zastosowanie mają następujące przepisy: normy zharmonizowane jak przykładowo PN EN 12050 dla przepompowni lub PN EN 13564 dla zaworów zwrotnych pozwolenia nadzoru budowlanego dla poszczególnych przypadków jak i stwierdzenie przydatności i zgoda właściwego urzędu.
W odniesieniu do zakresu zastosowania, norma DIN 1986-100 opisuje tylko oba normowane rodzaje produktów: przepompownie i zawory zwrotne. Jak podano w komentarzu do DIN 1986-100, ze względu na postęp techniczny, kwestie ekonomiczne, ale także ze względu na ochronę środowiska i oszczędzanie energii konieczne jest, aby stosowano nowe materiały budowlane, tworzywa, elementy konstrukcyjne, rodzaje konstrukcji oraz przybory odwadniające. W związku z tym możliwe jest projektowanie i używanie innowacyjnych rozwiązań. Ich zastosowanie musi być jednak potwierdzone odpowiednią aprobatą lub
w przypadkach jednostkowych pozwoleniem właściwego organu.
W wyniku tego rozróżnia się zasadniczo trzy rodzaje produktów do ochrony przeciwzalewowej:
– automatycznie pracujące przepompownie z pętlą przeciwzalewową według PN EN 12056
– zawory zwrotne według PN EN 13564-1 lub
– urządzenia przeciwzalewowe z ogólną aprobatą nadzoru budowlanego urządzenia pompowe z zaworem zwrotnym i zawory zwrotne z pompą
Przykłady zabezpieczeń
A. Zabezpieczenie przeciwzalewowe wewnątrz budynku ze spadkiem do kanału.
B. Zabezpieczenie przeciwzalewowe wewnątrz budynków bez spadku do kanału
C. Zabezpieczenie przeciwzalewowe poza budynkiem ze spadkiem do kanału
D. Zabezpieczenie przeciwzalewowe poza budynkiem bez spadku do kanału
