Narzędzia do montażu instalacji wentylacyjnych

Wstęp

Narzędzia do montażu kanałów wentylacyjnych można ogólnie podzielić na dwie grupy:

  • narzędzia do wykonywania kanałów
  • narzędzia do montażu kanałów

 Wśród monterów wentylacja zaliczana jest do najmniej znanych typów instalacji sanitarnych. Przez wiele lat kanały wentylacyjne były domeną budynków użyteczności publicznej, szpitali, kin, teatrów, etc. Ustawa termomodernizacyjna i konieczność odzyskiwania ciepła zawartego w powietrzu wentylacyjnym, spopularyzowała ten typ instalacji. Narzędzia do montażu wentylacji znacznie różnią się od standardowych, będących na wyposażenie firm sanitarnych. Od ich jakości zależy natomiast pewność wykonanych połączeń, ich szczelność i estetyka.

Poniżej postaram się omówić wybrane konstrukcje, ich nazewnictwo i praktyczne zastosowanie.

Narzędzia do cięcia kanałów

Kanały wentylacyjne mogą być wykonane z różnych materiałów. Rury tworzywowe tniemy zwykle piłą brzeszczotową. Kanały typu SPIRO z blachy ocynkowanej wymagają juz narzędzi mechanicznych. Wielu monterów sięgnie w tym momencie po przecinarkę kątową. Tarcze tnące, nawet cienkie, potrafią jednak spalać ochronną warstwę cynku i miejsce cięcia jest w większym stopniu podatne na korozję. Jest też zawsze poszarpane i ma ostre krawędzie wymagające gratowania. Profesjonalnym narzędziem do cięcia rur SPIRO, będzie tutaj przecinarka tarczowa np. Exact Pipe Cut V1000 (fot.)

Fot. Przecinarka tarczowa do rur wentylacyjnych spiralnych.

Cięcie odbywa się specjalną tarczą do stali, na sucho, bez chłodzenia. Dla wygodnego obracania rur  warto wyposażyć sie w podpory rolkowe. Rurę obracamy w czasie cięcia przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Piły tarczowe potrafią skutecznie przecinać rury o średnicy od 75-1000mm.

Zalety powyższego narzędzia, to przede wszystkim:

  • szybkie i równe cięcie rur pod kątem prostym
  • brak przepalenia warstwy cynku
  • brak konieczności gratowania końcówki rury

Nitownice

Łączenie wentylacji na nity zrywalne jest popularnych rozwiązaniem dla rur typu SPIRO. Złącze tego typu jest nierozłączne. Wymaga wcześniejszego wywiercenia w obu łączonych elementach otworu o średnicy główki nitu, a następnie założenia nitownicy na trzpień nitu i ściągnięcia nitu, aż do urwania trzpienia. Od trony zewnętrznej pozostaje płaski kołnierz, od środka zmiażdżona główka.

Rys. Przebieg nitowania

Fot. Po lewej – nity zrywalne , po prawej – nitownica ręczna z wymiennymi głowicami.

Nitownice do zastosowań profesjonalnych mają zupełnie inna budowę, niż przedstawiona na powyższym zdjęciu. Siła zrywania nitu rośnie wraz ze wzrostem średnicy trzpienia. Przy wielu połączeniach nitownice jednoręczne są zbyt delikatne. W czasie urywania trzpień odpada od rury i potrafi stanowić zagrożenie dla oczu montera (pamiętajmy o okularach). Trzeba też uważać, aby odskakując nie wpadł w miejsce, skąd trudno go będzie usunąć. Profesjonalne narzędzia maja zwykle pułapki (zasobniki) na odpadające trzpienie, gdzie każdorazowo są zbierane i mogą być potem bezpiecznie usunięte do kosza. Dla większej siły zrywania ich konstrukcje są na ogół dwuręczne, dźwigniowe.

Fot. Nitownica dwuręczna, dźwigniowa. W środku widoczny zasobnik na urwane trzpienie.

Nitowanie kanałów wentylacyjnych może być też wykonywanie „metodą przemieszczeniową” zgodnie z DIN 8593. W tym wypadku połączenie blach następuje bez użycia dodatkowego nitu, za pomocą matrycy-stempla, która wgniata w siebie łączone elementy, powodując ich przemieszczenie o kilka mm, ale bez przerwania blach. Operacja ta najlepiej uwidoczniona jest na filmie pod adresem. 

Nitownice mechaniczne potrafią wykonywać do kilku połączeń na sekundę, są bardzo wytrzymałe. Przy produkcji kanałów prostokątnych stosuje sie je do mocowania ramek (kołnierzy).

Zamykarki

To narzędzia do wykonywania zakładek typu Pittsburg stosowanych przy produkcji kanałów prostokątnych. Zakładki takie są popularnym rozwiązaniem spajającym wzdłużnie blachę kanału.

Fot. Po prawej zamykarka do zakładek typu Pittsburg (Alnor)

Zamykarki są narzędziami, które mogą być stosowane zarówno w zakładach prefabrykacji jak i bezpośrednio na placu budowy. W tym drugim przypadku pozwalają na wygodny transport dużych gabarytowo kanałów w formie kształtek „L” i łączenie ich w prostokątne rury wentylacyjne dopiero na budowie. Narzędzie jest proste w obsłudze. Zapewnia pewne i szczelne połączenie.  Film instruktażowy poniżej.

Rys. Zamek typu Pittsburg.

Zamykarka nie jest stanie zamknąć zamka na całej długości kanału. Początek i koniec należy wykonać przez ręczne zaklepanie. Wygląd zamka typu Pittsburg przestawia poniższy rysunek. Zamek taki składa się z dwóch elementów łączonych wstępnie na wcisk. Wystający rant należy zagiąć pod katem 90stopni. Teoretycznie całą operację można wykonać ręcznie, przez zaklepanie młotkiem. Jest to jednak pracochłonne. Użycie zamykarki znacznie przyspiesza prace, zapewnia równomierne zamknięcie całego zamka i jego wysoką estetykę.

Nożyce do cięcia blachy

Cięcia blachy bezpośrednio na placu budowy dobrze jest wykonywać nożycami elektrycznymi, jak np. model EQ-TRU-C-160-2P zamieszczony na fot. po lewej. Ciecie odbywa się szybko i bez wysiłku. Wycięta blacha nie jest odkształcona, nie wymaga zabijania brzegów. Nożyce zwykle wyposażone są w obcinacz wióra powstałego w czasie ciecia. Mogą być wysuniete w dowolnym momencie. nadaja się szczególnie do wycinania otworów pod kratki wentylacyjne w kanałach płaskich i okrągłych. Film instruktażowy poniżej.

Fot. Cięcie nożycami mechanicznymi

Zgrzewarki kondensatorowe do gwoździ odwróconych

Zgrzewarka kondensatorowa wykorzystywana jest do mocowania izolacji termicznych z wełny mineralnej, na kanałach wentylacyjnych. Montaż mat można prowadzić za pomocą specjalnego kleju, gwoździ przylepnych lub poprzez właśnie gwoździe odwrócone. Ten ostatni sposób montażu wymaga zastosowania zgrzewarek kondensatorowych. Gwoździe odwrócone do zgrzewania posiadają płaskie, okrągłe talerzyki o średnicy około 30mm, do których przymocowana jest szpilka ze stali lub miedzi o długości od kilkunastu do nawet >100mm. Przepływ prądu pomiędzy gwoździem, a blachą kanału wentylacyjnego powoduje przetopienie punktowe gwoździa z kanałem, w miejscu przylegania. Z uwagi na powierzchniowe przepalenie folii aluminiowej, miejsce zamocowania gwoździa maskuje się specjalnymi łatkami z samoprzylepnej folii.

Fot. Zgrzewarka kondensatorowa, po prawej gwóźdź odwrócony.