Warunki ogólne (na podstawie materiałów PSG)
Gazociągi należy przygotować do próby zgodnie z wymaganiami norm i standardów technicznych IGG ST-IGG-0301:2012 oraz ST-IGG-0302:2013, po uprzednim oczyszczeniu wewnętrznym odcinków gazociągów (minimum 2-krotne przepuszczenie tłoka). Dla gazociągów z rur PE należy stosować oczyszczenie przez przepuszczenie tłoków miękkich (z pianki poliuretanowej). Inne metody oczyszczenia rur PE i metodę oczyszczenia gazociągów stalowych wykonawca robót musi uzgodnić z operatorem sieci gazowej.
Fot. U góry przykładowy tłok do czyszczenia gazociągu firmy Enduro.
W każdym przypadku wykonawca robót zobowiązany jest do opracowania i uzgodnienia z operatorem sieci gazowej technologii robót oczyszczenia gazociągu i przeprowadzenia prób ciśnieniowych. Poniższe zapisy szczegółowo opisują wymagania w zakresie prób rurociągów. Natomiast pozostałe czynności należy wykonywać zgodnie z zapisami ww.
standardów technicznych.
Fot. Ilość osadów w rurach potrafi być imponująca. (fot. cudainzynierii.wordpress.com)
Fot. Po lewej – tłoki piankowe
Wymagania próby szczelności
Przy wykonywaniu prób wytrzymałości i szczelności sieci gazowych (rury razem z armaturą) z rur stalowych oraz polietylenowych należy przyjmować następujące parametry:
a) Gazociąg stalowy o MOP pow. 0,5 MPa (użytkowany przy naprężeniach obwodowych ≥ 30% wartości dolnej granicy plastyczności Rt0,5 materiału rur i armatury)
· pierwsza i druga klasa lokalizacji
– do DN 200 włącznie – próba wytrzymałości hydrostatyczna lub pneumatyczna 1,5 × MOP
– pow. DN 200 – próba wytrzymałości hydrostatyczna 1,5 × MOP
· trzecia klasa lokalizacji
– próba wytrzymałości hydrostatyczna lub pneumatyczna 1,3 × MOP
· wszystkie klasy lokalizacji
– próba szczelności hydrostatyczna lub pneumatyczna 1,1 × MOP
b) Gazociąg stalowy o MOP pow. 0,5 MPa (użytkowany przy naprężeniach obwodowych < 30% wartości dolnej granicy plastyczności Rt0,5 materiału rur i armatury)
· wszystkie klasy lokalizacji
– może być tylko próba szczelności hydrostatyczna lub pneumatyczna 1,1 × MOP
c) Gazociąg stalowy o MOP do 0,5 MPa włącznie i gazociąg polietylenowy o MOP do 1,0 MPa włącznie
· wszystkie klasy lokalizacji
– łączona próba wytrzymałości i szczelności pneumatyczna 1,5 × MOP lecz co najmniej 0,2 + MOP
Czas łączonej próby wytrzymałości i szczelności dla gazociągów PE po oczyszczeniu wewnętrznym rury przewodowej (mierzony od chwili ustabilizowania się ciśnienia w gazociągu, przyłączu) powinien wynosić:
· dla gazociągów o MOP do 0,5 MPa włącznie (w tym przyłączy o objętości większej niż 0,1 m3):
– czas stabilizacji – nie mniej niż 2 godz.
– czas próby – nie mniej niż 2 godz.
· dla przyłączy o objętości do 0,1m3 włącznie:
– czas próby – nie mniej niż 1 godz.
· dla gazociągów o MOP pow. 0,5 MPa do 1,0 MPa włącznie
– czas stabilizacji – nie mniej niż 2 godz.
– czas próby – nie mniej niż 2 godz.
Podane powyżej wartości to minimalne czasy stabilizacji i próby właściwej. Rzeczywiste czasy stabilizacji i próby właściwej uzależnione są od objętości geometrycznej gazociągu i określa się je zgodnie z ST-IGG-0301:2012 oraz ST-IGG-0302:2013. W praktyce obliczane są ze wzoru:
Czas próby wytrzymałości i szczelności dla gazociągów stalowych (mierzony od chwili ustabilizowania się ciśnienia w gazociągu) wynosi:
· próba wytrzymałości – nie mniej niż 15 min.
· próba szczelności – nie mniej niż 24 godz.
Zestaw pomiarowy:
Do przeprowadzania prób szczelności gazociągów polietylenowych o MOP do 0,5 MPa włącznie należy stosować zestaw pomiarowy uzależniony od metody przeprowadzenia próby (standardowa lub precyzyjna). Decyzję o metodzie
przeprowadzenia próby podejmuje operator sieci gazowej.
Zestaw pomiarowy dla próby przeprowadzanej metodą standardową:
· manometr precyzyjny o klasie dokładności min. 0,6, którego górna wartość zakresu pomiarowego powinna wynosić 1,25 – 1,5 ciśnienia próby,
· rejestrator mechaniczny lub elektroniczny o klasie dokładności min. 1,0.
Zestaw pomiarowy dla próby przeprowadzanej metodą precyzyjną:
· przetwornik ciśnienia o klasie dokładności min. 0,1, którego górna wartość zakresu pomiarowego powinna wynosić 1,25 – 1,5 ciśnienia próby, przy czym: o przyrząd do pomiaru ciśnienia powinien reagować na zmiany ciśnienia na
poziomie 0,1 kPa, o całkowity błąd pomiarowy przyrządu do pomiaru ciśnienia, w odniesieniu do powtarzalności musi być mniejszy niŜ 0,5 kPa, dla zakresu temperatur 0°C – 40°C i dla zmian temperatur na poziomie 15°C.
· rejestrator temperatury (mechaniczny lub elektroniczny), rejestrujący zmiany
temperatury na poziomie 0,05°C, przy czym:
o całkowity błąd pomiarowy przyrządu do pomiaru temperatury, w odniesieniu do powtarzalności musi być mniejszy niż 0,1°C, dla zakresu temperatur 0°C –40°C i dla zmian temperatur na poziomie 15°C.
Urządzenia pomiarowe muszą posiadać świadectwa wzorcowania, z uznaniem przez odbierającego próbę okresu ważności świadectwa maks. 3 lata od daty uwierzytelnienia przyrządu przez akredytowane laboratorium, którego potwierdzoną kopię wykonawca próby zobowiązany jest dołączyć do dokumentów odbiorowych z próby. Początek i koniec próby musi być potwierdzony na diagramie manometru rejestrującego (datą, godziną i podpisem) przez kierownika budowy i uprawnionego przedstawiciela użytkownika sieci gazowej lub przez inspektora nadzoru.
Standardy próby szczelności gazociągu o ciśnieniu do 0,5 MPa według IGG ST-IGG-0301:2012
– Ciśnienie próby
dla gazociągu śr.c. pr = 0,5 MPa Stąd ciśnienie próbne pr = 1,5 x 0,5 = 0,75 MPa
– Czas próby
Czas w którym gazociąg poddawany jest ciśnieniu próbnemu obejmuje:
a) stabilizację
b) próbę właściwą
– Obliczenie czasu stabilizacji.
Czas stabilizacji uzależniony jest od ciśnienia próby. Dla gazociągów o objętości Vgeo ≤ 0,1 m3 czas stabilizacji wyniesie 30 min. Dla gazociągów Vgeo > 0,1 m3 zaleca się przyjąć na każde 0,1 MPa ciśnienia próby 1 godzinę stabilizacji
Vgeo = πr2 x L
gdzie:
L – długość gazociągu
r- promień wewnętrzny rury
PRÓBA WŁAŚCIWA
Rozróżnia się dwie metody przeprowadzenia próby szczelności
– metoda standardowa i metoda precyzyjna
Dla gazociągów niskiego ciśnienia stosuje się metodę standardową, natomiast dla gazociągów średniego ciśnienia stosuje się metodę uzależnioną od objętości geometrycznej gazociągu.
dla:
– objętości Vgeo ≤ 8 m3 zalecana jest metoda standardowa, dopuszczona jest precyzyjna
– objętości Vgeo > 8 m3 zalecana jest metoda precyzyjna, dopuszczona jest standardowa
METODA STANDARDOWA
Pomiar ciśnienia wewnątrz gazociągu należy wykonać stosując manometr precyzyjny o klasie dokładności minimum 0,6 którego górna wartość zakresu pomiarowego powinna wynosić 1,25-1,5 ciśnienia roboczego.
Metodę standardową wykonuje się poprzez realizację czterech etapów
-napełnianie czynnikiem próbnym sprężarką. Przyrost ciśnienia nie powinien przekraczać 0,3 MPa/min
-stabilizacja,
-próba właściwa,
-opróżnienie z czynnika próbnego
Czas trwania próby właściwej uzależniony jest od objętości geometrycznej i wynosi
– dla gazociągów niskiego ciśnienia
– dla gazociągów średniego ciśnienia
Otrzymaną wartość należy zaokrąglić w górę do pół godziny. Zaleca się, aby czas trwania próby był nie dłuższy niż 72 godziny. W przypadku gazociągów o dużej objętości należy podzielić je na krótsze odcinki tak, aby czas próby każdego z nich nie przekraczał tej wartości.
METODA PRECYZYJNA
Pomiar ciśnienia wewnątrz gazociągu należy wykonać stosując manometr precyzyjny o klasie dokładności minimum 0,1 którego górna wartość zakresu pomiarowego powinna wynosić 1,25-1,5 ciśnienia roboczego.
Metodę precyzyjną wykonuje się poprzez realizację czterech etapów
-napełnianie czynnikiem próbnym sprężarką. Przyrost ciśnienia nie powinien przekraczać 0,3 MPa/min. Podczas napełniania powinna być mierzona temperatura gruntu t oraz ciśnienie czynnika próbnego
-stabilizacja,
-próba właściwa,
-opróżnienie z czynnika próbnego
Czas trwania próby właściwej uzależniony jest od objętości geometrycznej i wynosi:
Otrzymaną wartość należy zaokrąglić w górę do pół godziny. Zaleca się, aby czas trwania próby był nie dłuższy niż 72 godziny. W przypadku gazociągów o dużej objętości należy podzielić je na krótsze odcinki tak, aby czas próby każdego z nich nie przekraczał tej wartości. Podczas tego etapu należy mierzyć następujące parametry:
-ciśnienie atmosferyczne Patm temperatura gruntu w otoczeniu gazociągu t, ciśnienie próby p