Wstęp
Eksploatacja i serwis sieci wodociągowej polega na:
– zapewnieniu ciągłości dostaw wody
– utrzymaniu w odpowiednim stanie technicznych rurociągów i uzbrojenia sieci
– regulowaniu pracy sieci poprzez zapewnianie odpowiedniej wysokości ciśnienia i przepływów odcinkowych
– wykrywaniu i usuwaniu na bieżąco wszelkich awarii i uszkodzeń
Prace serwisowe sieci wodociągowej wymagają wydzielenia (zwykle w lokalnym MPWiK) jednostek zajmujących się bieżącą eksploatacją i serwisem sieci. Są to:
– pogotowie wodociągowe (czynne całą dobę) – zajmuje się przyjmowanie zgłoszeń od mieszkańców i szybkim usuwaniem awarii. Ma prawo natychmiast wyłączyć dopływ wody jeśli awaria zagraża powstaniem szkód materialnych,
– brygady naprawcze – zajmują się naprawą uszkodzonych odcinków sieci lub armatury po wyłączeniu dopływu wody, mogą wymieniać uszkodzone odcinki rur, odmrażać przewody lub uzbrojenie, usuwać z przewodów osady, zabezpieczać sieć przed skażeniem
– brygady konserwacyjne – dokonują bieżących przeglądów sieci działającej pod ciśnieniem. Sprawdzają szczelność i poprawność działania uzbrojenia sieciowego, sprawdzają stan powłok antykorozyjnych, kontrolują oznakowanie sieci i uzbrojenia.
– brygady brukarskie- zajmują się odtwarzaniem uszkodzonych nawierzchni
Poniżej w artykule omówię wybrane zagadnienia z konserwacji sieci.
Serwis zasuw i zaworów
Dla zapewnienia poprawności działania armatury odcinającej konieczne jest jej okresowe kontrolowanie. Czynności konserwacyjne wykonuje się co najmniej raz na rok. Przegląd prowadzi się w następujący sposób:
– dokonać pełnego przesterowania zasuwy od pozycji otwartej do pozycji zamkniętej lub odwrotnie (liczy się w tym wypadku ilość pełnych obrotów trzpienia do pełnego zamknięcia zasuwy, różnica pomiędzy zmierzona ilością, a tabelą producenta świadczy o zanieczyszczeniu trzpienia)
– przy przesterowaniu armatury należy bezwzględnie przestrzegać granicznych wartości momentów podanych w tabeli producenta zasuwy
Tabela. Wymagana ilość obrotów i moment max dla zasuw JAFAR
– w przypadku utrudnionej pracy, tj. w granicznym maksymalnym momencie sterowania (co mogły
spowodować osady na gwincie trzpienia) należy tą czynność powtórzyć 3-krotnie,
– sprawdzić szczelność wszystkich połączeń oraz uszczelek przy zasuwie zamkniętej,
– jeśli wszystkie czynności powyżej przebiegły pozytywnie należy dokonać oceny wizualnej ochrony
antykorozyjnej. W przypadku wystąpienia uszkodzeń powłoki należy miejsca uszkodzeń zabezpieczyć
farbami dostępnymi u producenta
Zawory zwrotne
Zawory zwrotne kulowe kołnierzowe należy eksploatować zgodnie z wymaganiami dotyczącymi armatury zwrotnej, tzn. w położeniu pokazanym na schemacie dopuszczalnych pozycji. Zasadniczo zawór zwrotny kulowy jest samooczyszczający. Jednak celem zapewnienia pełnej sprawności eksploatacyjnej, zaleca się zawory okresowo (raz do roku) przepłukać czystą wodą. W celu zabezpieczenia przed zablokowaniem kuli wewnątrz korpusu lub uszkodzeniem powłoki gumowej kuli zaleca się separować z przesyłanego medium twarde części stałe o wielkości powyżej 5mm. W przypadku zablokowania kuli należy kilkakrotnie uruchomić na kilka sekund pompę. Jeżeli ten zabieg nie okaże się skuteczny, należy przy wyłączonej pompie odciąć przepływ od strony tłocznej i otwierając pokrywę zaworu mechaniczne odblokować kulę
Hydranty
Przegląd przeprowadza się raz do roku. (DZ.U.nr 124 poz. 1030 z 2009 r.). Należy wykonać następujące czynności (opis dla hydrantu nadziemnego)
– Sprawdzić czy zasuwa przed hydrantem jest otwarta, jeśli nie to należy ją otworzyć
– Dokonać pełnego przesterowania hydrantu otworzyć i zamknąć
– Hydrant musi działać podczas całego cyklu przesterowania płynnie bez nadmiernego oporu
– Sprawdzić poprawność odwodnienia hydrantu, poprzez odgłos odprowadzanej wody z wnętrza, oraz
wzrokową obserwację obniżania się poziomu wody wewnątrz hydrantu poprzez nasady przyłączeniowe
Jeśli wszystkie czynności powyżej przebiegły pozytywnie należy dokonać oceny wizualnej ochrony
antykorozyjnej;
Niektóre hydranty mają możliwość rozkręcenia w celu wymiany wewnętrznych elementów. Poniżej przykład serwisu hydrantu JAFAR 8003.
1. Zamknąć zasuwę odcinającą przed hydrantem
2. Odkręcić śruby łączące część nadziemna z częścią podziemną tzw. strefa kontrolowanego złamania 3. Wyciągnąć aluminiowe kostki zabezpieczające wrzeciono
4. Przekręcić wrzeciono i wyciągnąć cały zespół wrzeciona pionowo do góry
Sprawdzić stan wewnętrznych elementów. Jeśli na powierzchni uszczelniającej grzyba występują uszkodzenia powłoki gumy, należy dokonać wymiany grzyba uszczelniającego. Dokonać montażu poszczególnych elementów w odwrotnej kolejności jak powyżej. Dodatkowo zaleca się zastosowanie nowego o-ringa uszczelniającego na kontrolowanej strefie złamania, Dokręcenie śrub na strefie
łamania powinno odbywać się z momentem nie większym jak 25Nm
Zawory antyskażeniowe
Zakres przeglądu poszczególnych zaworów określa norma PN-EN 806-5:2012: Wymagania
dotyczące wewnętrznych instalacji wodociągowych do przesyłu wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi — Część 5: Działanie i konserwacja).
W normie tej określono wymagania i podano zalecenia dotyczące działania i konserwacji instalacji
wody pitnej wewnątrz budynków i zewnętrznych systemów zaopatrzenia w wodę, ale w obrębie posesji
zgodnych z EN 806-1 w tym zaworów antyskażeniowych.
1) Zawory antyskażeniowe EA powinny być raz do roku poddawane weryfikacji poprawności działania.
Zakres przeglądu (raz na 12 miesięcy):
– sprawdzenie czy warunki w instalacji wewnętrznej (za zaworem) nie uległy zmianie, tj. czy zawór
rodzin EA jest poprawnym zabezpieczeniem,
– sprawdzenie wizualne poprawności instalacji zaworu (dostępności, wentylacji, zabezpieczenia przed
zamarzaniem, itp.),
– sprawdzenie wizualne samego zaworu (wycieki, korozja powierzchni, itp.).
– sprawdzenie poprawności działania (szczelności zaworu) za pomocą kurka upustowego.
2) Zawory antyskażeniowe HA powinny być raz do roku poddawane weryfikacji poprawności działania.
Zakres przeglądu (raz na 12 miesięcy):
– sprawdzenie czy warunki w instalacji wewnętrznej (za zaworem) nie uległy zmianie, tj. czy zawór
rodzin HA jest poprawnym zabezpieczeniem,
– sprawdzenie wizualne poprawności instalacji zaworu (dostępności, wentylacji, zabezpieczenia przed
zamarzaniem, itp.),
– sprawdzenie drożności otworów napowietrzających
– sprawdzenie wizualne samego zaworu (wycieki, korozja powierzchni, itp.).
– sprawdzenie poprawności działania: podłączenie węża do zaworu i otwarcie przepływu. Sprawdzenie
czy po odcięciu przepływu wąż opróżnia się.
3) Zawory antyskażeniowe rodziny BA powinny być przeglądane raz na 6 miesięcy, a raz na 12
miesięcy powinno zostać przeprowadzona kontrola poprawności działania zaworu BA.
Zakres przeglądu (raz na 6 miesięcy)
– sprawdzenie czy warunki w instalacji wewnętrznej (za zaworem) nie uległy zmianie, tj. czy zawór
rodzin BA jest poprawnym zabezpieczeniem,
– sprawdzenie wizualne poprawności instalacji zaworu (dostępności, wentylacji, zabezpieczenia przed
zamarzaniem, itp.),
– sprawdzenie przewodu odprowadzającego (drożność, poprawność montażu instalacji odprowadzającej,
obecności wody w syfonie, itp.),
– sprawdzenie wizualne samego zaworu (wycieki, korozja powierzchni, itp.).
Zakres przeglądu (raz na 12 miesięcy):
– czyszczenie filtra przez zaworem,
– sprawdzenie poprawności działania za pomocą specjalnego urządzenia manometrycznego (fot. u dołu). Wyniki muszą zostać zawarte w raporcie z kontroli.
Fot. Urządzenie manometryczne do badania zaworów antyskażeniowych
4) Zawory antyskażeniowe rodziny CA powinny być przeglądane raz na 6 miesięcy, a raz na 12
miesięcy powinno zostać przeprowadzona kontrola poprawności działania zaworu CA.
Zakres przeglądu (raz na 6 miesięcy):
– sprawdzenie czy warunki w instalacji wewnętrznej (za zaworem) nie uległy zmianie, tj. czy zawór
rodzin CA jest poprawnym zabezpieczeniem,
– sprawdzenie wizualne poprawności instalacji zaworu (dostępności, wentylacji, zabezpieczenia przed
zamarzaniem, itp.),
– sprawdzenie przewodu odprowadzającego (drożność, poprawność montażu instalacji odprowadzającej,
obecności wody w syfonie, itp.),
– sprawdzenie wizualne samego zaworu (wycieki, korozja powierzchni, itp.).
Zakres przeglądu (raz na 12 miesięcy):
– czyszczenie filtra przez zaworem,
– sprawdzenie poprawności działania tj.: 1) zamknięcie zaworu odcinającego na wlocie do zaworu – brak wycieku z zaworu upustowego, 2) otwarcie zaworu odcinającego na wlocie – może pojawić się drobny wyciek.
Zdroje uliczne
Przynajmniej raz w roku przeprowadzić przegląd techniczno-konserwacyjny w następujący sposób:
– Sprawdzić, czy zasuwa przed zdrojem jest otwarta, jeśli nie, to należy ją otworzyć
– Dokonać pełnego otwarcia zdroju przez okres 1 min.
– Powtórzyć proces przez kolejną 1 min.
Jeśli wszystkie czynności powyżej przebiegły pozytywnie należy dokonać oceny wizualnej ochrony antykorozyjnej. W przypadku wystąpienia uszkodzeń powłoki należy miejsca uszkodzeń zabezpieczyć farbami.