Zasady ogólne
Przedmiar robót ziemnych należy określić w takich jednostkach miary, które odpowiadają określonemu rodzajowi budowli. Pod względem praktycznych uwarunkowań technicznych i organizacyjnych budowle ziemne można podzielić na:
• roboty przestrzenne, zwane kubaturowymi, które wykonuje się jako czasowe lub stałe. Jako czasowe określa się wykopy, które służą do wykonania fundamentów i elementów podziemnych obiektów budowlanych. Ulegają one zasypaniu po zrealizowaniu robót budowlanych. Jako stałe określa się wykopy lub nasypy, które służą do przeprowadzenia np. urządzeń hydrotechnicznych lub mogą być samodzielną budowlą. Dla tej grupy wykopów jednostką miary jest m3;
• roboty liniowe, obejmujące wykopy i nasypy wąskoprzestrzenne, takie jak wykopy pod budynki niepodpiwniczone, drogi kołowe, linie kolejowe, wały ochronne, instalacje zewnętrze itp. Mogą być wykonywane jako czasowe lub stałe. Jednostką miary tej grupy wykopów jest m3 z wyjątkiem robót energetycznych, w których jednostką jest m;
• roboty powierzchniowe wykonywane na powierzchni placu budowy i na małych głębokościach. Obejmują takie roboty jak zdjęcie warstwy ziemi roślinnej, plantowanie terenu dla uzyskania wymaganych poziomów itp. Jednostką miary tej grupy wykopów jest m2.
Powyższe roboty ziemne zaliczane są do grupy robót podstawowych. Wyróżnia się również grupę robót ziemnych towarzyszących, która obejmuje:
• roboty przygotowawcze i pomiarowe,
• roboty wykończeniowe,
• roboty specjalistyczne,
• roboty porządkowe.
Przed przystąpieniem do procedury przedmiarowania należy dokonać:
• klasyfikacji wykopów pod względem kształtów i wymiarów,
• klasyfikacji gruntów do odpowiedniej kategorii,
• ustalenia sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów,
• ustalenia wymiarów wykopów.
Klasyfikacja wykopów pod względem kształtów i wymiarów
Zaleca się przeprowadzenie klasyfikacji wykopów z uwzględnieniem parametrów technicznych, technologii robót ziemnych oraz przeznaczenia wykopu.
Można przyjąć, że podstawowym parametrem technicznym przy wykonywaniu wykopów w technologii ręcznej jest wymiar wynoszący 1,50 m. Wykonywanie wykopów w technologii zmechanizowanej pozwala na zwiększenie wymiarów do 2,50 m. Niezależnie od przyjętych parametrów technicznych zaleca się również uwzględniać przeznaczenie wykopu. Charakter robót budowlano-instalacyjnych w wykopie powoduje zwiększenie wymiarów bez
zmiany kształtu wykopu lub nasypu.
Wyróżnia się następujące kształty wykopów:
• wykopy szerokoprzestrzenne o szerokości i długości na dnie wykopu powyżej 1,50 m.
Zastosowanie: budynki podpiwniczone
Rys. Wykop szerokoprzestrzenny
• wykopy wąskoprzestrzenne o szerokości dna wykopu do 1,50 m i o nieograniczonej długości.
Zastosowanie: budynki niepodpiwniczone i budowle liniowe, stąd częste określenie – wykopy liniowe.
Rys.2 Wykop wąskoprzestrzenny.
• wykopy jamiste o wymiarach dna wykopu w obu kierunkach do 1,50 m. Wykop wykonywany mechanicznie może mieć powierzchnie do 9,0 m2. Zakwalifikowanie wykopu w przedmiarowaniu do jamistego powinno uwzględniać również odległość „C” między dolnymi krawędziami sąsiednich stóp (zob. Tabela)
Gdy odległość rzeczywista „C” jest mniejsza od wielkości granicznych „C” podanych w tabeli , to wykopy pod budynki niepodpiwniczone, a posadowione na oddzielnych stopach przyjmuje się do przedmiarowania jako wykopy wąskoprzestrzenne. Zastosowanie: samodzielne wykopy stopowe w budownictwie szkieletowym.
Rys.3 Wykop jamisty
Klasyfikacja gruntów
Tabela 2
Zakwalifikowanie gruntu do odpowiedniej kategorii trudności odspajania przeprowadza się w oparciu o dane ujęte w projekcie i dokumentacji geologicznej. Na budowach o małym zakresie robót ziemnych, gdzie na ogół brak dokumentacji geologicznej, należy wykonać wykopy próbne. Badanie poligonowe gruntu z bezpośrednią oceną może być podstawą klasyfikacji gruntu do wykopu.
Ustalenie sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów
Uwzględniając kategorię gruntu, głębokość wykopu, warunki terenowe na budowie i uwarunkowania technologiczne, można określić sposób zabezpieczenia ścian wykopu lub nasypu. W gruntach suchych i nieobciążonych przy wykopie w pasie o szerokości równej głębokości wykopu można wykonać ściany pionowe bez zabezpieczenia (tabela 3).
Tabela 3
Wykopy fundamentowe o głębokości większej niż głębokości podane w tabeli 3 muszą mieć ściany zabezpieczone w sposób naturalny lub sztuczny. Naturalnym sposobem zabezpieczenia są ściany ze skarpami. Pochylenie skarpy określa się stosunkiem głębokości wykopu „h” do rzutu skarpy na płaszczyznę poziomą „m”. Praktyczne wielkości pochylenia skarpy wykopów czasowych można ustalić w zależności od kategorii gruntu oraz wymiarów wykopu (tabela 4).
Sztucznym zabezpieczeniem ścian wykopów jest umocnienie za pomocą deskowania.
Ustalenie wymiarów wykopów
Wymiary dna wykopów fundamentowych o ścianach pionowych bez zabezpieczenia przyjmuje się jako równe wymiarem rzutu ławy lub stopy fundamentowej, jeżeli ściany boczne wykonuje się bez deskowania i izolacji pionowej .Jeżeli ściany fundamentu są wykonywane w deskowaniu lub powierzchnie boczne są izolowane, to szerokość wykopu powiększa się 0,60 m z każdej strony izolowanej lub deskowanej.
Rys.4 wykop o ścianach pionowy bez zabezpieczenia, po prawej – wykop o ścianach pionowych z deskowaniem
Wymiary dna wykopów fundamentowych o głębokości większej niż głębokości podane w tabeli 3, o ścianach pionowych zabezpieczonych deskowaniem pełnym lub ażurowym, powiększa się po 0,15 m z każdej strony wykopu. Minimalna szerokość wykopu powinna wynosić 0,90 m. Jeżeli ściany fundamentowe są wykonywane w deskowaniu lub jeżeli ściany fundamentowe są wykonywane w deskowaniu lub ich boczne powierzchnie są izolowane, to szerokość dna wykopu o ścianach pionowych zabezpieczonych deskowaniem powiększa sie o 0,75m z każdej strony.
