Zawory regulacyjne

Zawory trzydrogowe
Zawory czterodrogowe
 

Zawory trzydrogowe

Mają zastosowanie do regulacji jakościowej, zapewniając stały przepływ w instalacji. Ich podstawowe zadanie, to ochrona odbiornika ciepła przed zbyt wysoką temperaturą, poprzez zmieszanie wody zasilającej z wodą powrotną. Zawory trzydrogowe mogą być sterowane manualnie lub poprzez siłownik. Sterowanie manualne zapewnia tylko jednorazową nastawę zaworu, sterowanie przy użyciu siłownika jest automatyczne i w zależności od jego budowy może być:

– trzypunktowe

– proporcjonalne

Zawory trzydrogowe współpracujące z pompą wymagają montażu pompy zawsze po stronie otwartego zaworu. Na rys.1 jest to strona AB, strona A powinna być przyłączona do wody gorącej, a strona B (bocznik) do wody schłodzonej. Instalując zawór trzydrogowy, dla zabezpieczenia instalacji przed przepływem dwukierunkowym w rurze powrotnej do kotła zaleca się wykonać syfon cieplny o wysokości 3-6 średnic rury przyłączeniowej.

  

Rys.1 Zawór trzydrogowy w wykonaniu manualnym.

zawcor3.gif

Rys.2 Zawory trzydrogowe zamocowane w instalacji z dwoma obiegami grzewczymi

zawcor4.jpgzawcor5.jpg

Fot. zawory trójdrożne w wykonaniu kołnierzowym po lewej i gwintowym po prawej.

Zawory trzydrogowe z siłownikami sterowanymi regulatorami elektronicznymi stanowią w pełni automatyczną regulację obiegu grzewczego np. ogrzewania podłogowego, pilnując w sposób ciągły zadanej na regulatorze temperatury. Siłowniki w zaworach wymagają podłączenia do instalacji elektrycznej. Większość rozwiązań siłowników opiera się na silnikach synchronicznych z wyłącznikami krańcowymi. Oznacza to, że siłownik pobiera prąd tylko do momentu otwarcia lub zamknięcia zaworu, po czym sie wyłącza.

zawcor6.jpg

Fot. Zawór trójdrożny z siłownikiem

Zawory czterodrogowe

 Mają zastosowanie do regulacji temperatury wody zasilającej instalację z jednoczesnym podniesienie temperatury wody powracającej do kotła. Nadają się szczególnie do instalacji z kotłem na paliwo stałe chroniąc go przed korozją (zob. ramka). Zawór czterodrogowy jest tanim i skutecznym rozwiązaniem regulacji układu kotła z zasobnikiem c.w.u. dzieląc ciepłą wodę z zasilenia kotła na dwa niezależne obiegi. W okresie zimowym zawór w takim układzie ustawiany jest zwykle na 50% zmieszania (50% ciepłej wody płynie na instalacje c.o., a drugie 50% zasila zasobnik). W okresie letnim przestawienie zaworu w położenie skrajne umożliwia kierowanie 100% wody na zasobnik. Przy zastosowaniu siłownika regulacja zaworem staje się w pełni automatyczna i może być przeprowadzana w sposób płynny optymalizując zużycie ciepła.

Zawory czterodrogowe powinny być tak podpięte do instalacji, aby pompa obiegowa c.o. znajdowała się albo po stronie zasilania instalacji albo po stronie powrotu z instalacji do zaworu. Wszystkie inne położenia pompy są nieprawidłowe. Warto zwrócić uwagę, że wielu producentów kotłów na biomasę stawia za warunek gwarancji kotła zamocowanie w instalacji zaworu czterodrogowego.

  

Fot. zawór czterodrogowy ze sterowaniem ręcznym po lewej, po prawej siłownik do zaworu.

Możliwe pozycje pracy zaworów czterodrogowych pokazuje rys.4, niezależnie od sposobu regulacji (manualna, przy użyciu siłownika) zakres obrotu zaworów ( elementu dławiącego) wynosi 0-90. Przy czym określenie zawór całkowicie zamknięty lub całkowicie otwarty oznacza w praktyce odcięcie jednego obiegu i skierowanie całego strumienia czynnika na drugi obieg. Wszystkie pozycje pośrednie między 0 a 90 oznaczają częściowe zmieszanie.

Rys. Pozycje pracy zaworu czterodrogowego. 1- dopływ wody gorącej z kotła, 2- zasilanie instalacji, 3-powrót z instalacji, 4- powrót do kotła. A- całkowicie zamknięty, przepływ tylko w obiegu kotłowym, B- otwarty w 50% , C-całkowicie otwarty, cała woda gorąca płynie na obieg instalacji, D-częściowo otwarty na instalację, większość wody wraca do kotła, E- otwarty w ponad 50%, niewielka ilość wody zawracana jest bezpośrednio do kotła.

zawcoc10.gifzawcoc11.gif

Rys. Przykłady montażu zaworu czterodrogowego. Po lewej w układzie z jednym obiegiem grzewczym jako ochrona kotła przed zimnym startem, po prawej w dwóch obiegach grzewczych.

zawcoc12.gif

Rys. zawór czterodrogowy w układzie z podgrzewaczem ciepłej wody.

Zawory czterodrogowe dostępne są w wykonaniu gwintowym i kołnierzowym.