Montaż wanien

WSTĘP
 
            Wanna jest największym przyborem sanitarnym tak pod względem gabarytów jak i zużycia wody. Planowanie miejsca jej montażu powinno uwzględniać nie tylko sposób rozwiązania podejść wodociągowych i kanalizacyjnych, ale także obciążenie stropu.
 
PODEJŚCIE KANALIZACYJNE
 
Średnica
 
            Podejścia pod wanny wykonujemy rurą o średnicy minimum 50 mm, ze spadkiem ³ 2%. Jeśli długość podejścia przekracza 3 m, lub różnica wysokości pomiędzy syfonem wannowym a trójnikiem na pionie jest większa od 1 m, średnicę podejścia należy zwiększyć do 70 mm. 
 
Zasady włączania do pionu
 
            Wanny, podobnie jak brodziki, są przyborami o najniżej położonych odpływach, maksymalna wysokość syfonu wannowego nad podłogą licząc od poziomu posadzki do środka rury wynosi około 130 mm. Tak niskie usytuowanie odpływu sugeruje planowanie wanny możliwie blisko pionu sanitarnego. W praktyce budowlanej rozwiązanie powyższe nie zawsze jest jednak możliwe, wanny sytuowane są często za umywalkami, jako przybory skrajne (Rys. 1). Odległość od pionu (licząc po przewodzie) wynosi w takim przypadku 2 a nawet 3 i więcej metrów.
montwa3.jpg
            Sposób rozwiązania podejścia zależy od przyjętej metody projektowania kanalizacji i miejsca usytuowania przyborów sanitarnych względem pionu. Według normy PN-EN 12056-2:2002 „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków, cz.I-V” instalacje kanalizacji sanitarnej dzieli się na różne systemy w zależności od sposobu podłączenia przyborów do pionu i wentylacji podejść, wyróżniając kanalizację systemu I, II, III i IV. W Polsce system IV (rozdzielnych pionów sanitarnych na ścieki szare i czarne) praktycznie nie jest stosowany jako zbyt drogi. Pozostałe systemy I-III mają swoich zwolenników i przeciwników, co powoduje, że w sąsiadujących budynkach o tej samej konstrukcji stosowane są odmienne układy węzłów sanitarnych w zależności od projektanta.
   Poniżej omówię kilka typowych rozwiązań. 
 
Wanna na podejściu zbiorowym
 
            W tym rozwiązaniu na pionie wystarczy tylko jeden trójnik średnicy 100/100 mm oraz ewentualnie drugi, do podłączenia zlewozmywaka. (Rys.3). Podejście wykonujemy z gradacją średnicy poczynając od 100 mm, a skończywszy na średnicy 50 mm, do której podłączamy syfon wannowy. Całe podejście będzie tutaj biegło dość nisko, dlatego należy je wykonać jeszcze przed wylaniem jastrychu. Redukcje powinny być zwrócone zawsze do góry.
 montwa4.jpg
Rys.2
 
Wanna osobno włączona do pionu
 
To częste rozwiązanie stosowane przez projektantów, znacznie utrudniające montaż. Wymaga zastosowania na pionie kilku trójników, osobno dla muszli ustępowej, wanny, zlewozmywaka. Umywalka zwykle w takim przypadku podłączona jest razem z wanną, zmywarka lub pralka podpięta pod syfon zlewozmywakowy. Zalecam tutaj sytuowanie trójnika pod muszlę na poziomie stropu, a pod wannę najniżej (Rys.3).
 
montwa2.jpg
Rys.3
 
 Wanna i muszla ustępowa po przeciwnych stronach pionu
 
To przypadek wymagający dużej ostrożności w projektowaniu. Przy nieprawidłowym rozwiązaniu ścieki spływające z muszli mogą w skrajnych sytuacjach (duży spływ w pionie) podpiętrzać się, powodując cofkę w podejściu wannowym, aż do wybicia ścieków w syfonie wannowym. Dla uniknięcia tej sytuacji wanna powinna być w miarę możliwości włączona powyżej muszli. Jeśli nie jest to możliwe (np. muszla poznańska z odpływem poziomym), podejście pod wannę powinno być włączone  aż 0,7m poniżej poziomu podłogi. 
 
Według przepisów niemieckich i stosowaniu technologii zgrzewanych (np. Geberit HDPE), możliwe jest włączenie wanny i muszli ustępowej na jednej wysokości, pod warunkiem przesunięcia na pionie trójników o kąt 90°.  Przesunięcie takie powoduje, że ścieki spływające z muszli nie uderzają w podejście wannowe, tym samym możliwość wystąpienia podpiętrzenia i cofki ścieków jest minimalna. Sytuacja na rys. poniżej.
Rys.5 Podejście pod wannę przesunięte o 90° w stosunku do podejścia muszlowego.
 
Wanny o dużej pojemności
 
Przyzwyczajeni do wanien stalowych i żeliwnych o stałych wymiarach i niezbyt dużej pojemności, nie bardzo wiemy, jak radzić sobie z projektowaniem modeli dwu-, trzy-, lub nawet czteroosobowych. Zdarza się, że projektant zaaferowany rozwiązaniem węzłów sanitarnych w dużej, atrakcyjnej łazience, zapomina  o podstawowych wymogach budowlanych, jak np. dopuszczalne obciążenie stropu. Tymczasem może się okazać, że konstrukcja budynku nie pozwala na montaż dużej wanny.
Obliczenia wytrzymałościowe powinniśmy przeprowadzić już przy pojemnościach wanien przekraczających 300 litrów. Generalnie, dla obniżenia kosztów konstrukcji domu, wanny wieloosobowe i baseny starajmy się sytuować zawsze w najniższych częściach budynku, wpuszczając je np. w podłogę.
Duża ilość wody w wannie, to także długi czas jej spływu do kanalizacji. Przy pojemnościach przekraczających 500 litrów, czas opróżniania wanny przewodem o średnicy f50 trwa do kilkunastu minut.  Dla usprawnienia spływu korzystniej jest zwiększyć tutaj średnicę podejścia do przynajmniej 75 mm. Rozwiązanie takie będzie miało sens tylko w przypadku odpływów o średnicy sitka 90 mm. Klasyczne odpływy 52mm mają małą wydajność z uwagi na opór przepływu rusztu rzędu 1,0 litra/sek. i zwiększenie średnicy podejścia nic tutaj nie da.
 
PODEJŚCIE WODOCIĄGOWE
 
            Zasady montażu baterii wannowych w naszym kraju odnoszą się głównie do baterii ściennych standardowych, tzn. wyposażonych w natrysk ręczny (popularnie zwany słuchawką). Lokatorzy coraz częściej sięgają jednak po konstrukcje bardziej wyszukane, jak chociażby baterie podtynkowe, czy baterie stojące wielootworowe. Trasowanie oczek pod baterię lub jej komponenty może w tym przypadku sprawić monterom wiele problemów. Obowiązująca dla baterii ściennej symetria przestaje tutaj obowiązywać, ale po kolei.
 
Rys.6 Różne wysokości wanien. Od lewej: dla wysoka dla osób niepełnosprawnych, standardowa, niska (szpitale)
 
 
Podejście pod baterię ścienną standardową (Rys. 7)
 
            Oczka pod baterię ścienną należy trasować na wysokości 10-18 cm nad górną krawędzią wanny, w miarę możliwości w osi wanny lub maksymalnie w 1/3 jej długości, licząc od strony odpływowej. Ponieważ oba wymiary mają swoje pułapki, spróbujmy je omówić oddzielnie:
montwa7.jpg 
Rys.7 Sposób rozwiązania podejść pod baterię wannową ścienną (po lewej) i stojącą (po prawej).
montwa10.jpg
Rys.8 Miejsce usytuowania baterii ściennej w przypadku wanny prostokątnej i asymetrycznej lewej.
 
Wysokość montażu oczek
 
 Parametr ten może przybierać bardzo różne wartości, bowiem ilość dostępnych na rynku konstrukcji  wanien jest ogromna.  Dla przeprowadzenia obliczeń zaproponuję tutaj  następujący podział (Rys. 6):
–          wanny o wysokości standardowej, montowane w budynkach mieszkalnych, hotelach, o wysokości 550-600 mm
–          wanny nisko zabudowane; rozwiązanie funkcjonalne, stosowane dla osób starszych i dzieci w szpitalach, ośrodkach zdrowia, o wysokości zabudowy H = 350-500 mm;
–          wanny wysokie, dla osób niepełnosprawnych, specjalne konstrukcje, często z wejściem z boku, o wysokości montażowej 600-900 mm (Fot. 1).
 
wanny-z-drzwiami-humniska.jpg
Fot. 1 Wanna wysoka z drzwiami w bocznej ściance o wysokości 900mm. (Budo-plast)
 
Dla wanien standardowych, wysokość oczek czerpalnych licząc od podłogi wyniesie:
 
                                               H1 = (550-600) + (100-180) = 650-780 mm (715)
 
licząc od gotowej podłogi. Jeśli trasowanie będziemy wykonywać od gołego stropu, do wartości powyższej należy dodać 70-150 mm na izolację, wylewkę jastrychową i terakotę (dolny zakres w stropie międzypiętrowym, górny na podłodze na gruncie). W sumie da to przedział 720-930 mm.
Pozostałe typy wanien powinniśmy trasować tylko w oparciu o dokumentację techniczną.
 
Odległość baterii od ściany
 
            Przy wannach prostokątnych odległość środka baterii czerpalnej od ściany powinna się pokrywać z osią wanny. Dla wanien stalowych wartość ta wyniesie około 350 mm (Rys.7), bowiem wanny te mają standardową szerokość 700 mm .
Dla wanien akrylowych wartość szerokości nie jest już wartością stałą i może się wahać w przedziale 700-900 mm. Przed trasowaniem środka baterii lepiej więc sprawdzić w dokumentacji z jakim typem wanny mamy do czynienia.
Bateria wannowa może być też trasowana na długości wanny, jednak w odległości nie większej niż 1/3 długości licząc od spływu (Rys. 8). Dla 1,5 m wanny środek baterii wypadnie więc w odległości  około 500 mm, licząc od ściany.  
Powyższe rozważania komplikują się dla wanien niesymetrycznych, narożnych, w których źle wytrasowana bateria może wypaść nawet na siedzisku wanny lub w miejscu głowy użytkownika.  Trudno podawać tutaj gotowe wartości, konstrukcje wanien narożnych są bardzo różne. Ogólnie, miejsce montażu baterii powinno być w tym wypadku każdorazowo obliczane dla konkretnego typu wanny (np. wanna narożna prawa i lewa mają zupełnie inne położenie odpływu Rys. 8 ).
 
Bateria wannowa ścienna z natryskiem mocowanym na pręcie
 bateria_wannowa.jpg
Rys.9           
 
  Przy zastosowaniu parawanu, wannę można bardzo łatwo przekształcić w kabinę natryskową. Dla ułatwienia kąpieli natrysk ręczny warto wtedy zamocować na ścianie w przegubowym uchwycie lub na pręcie montażowym. To drugie rozwiązanie jest bardziej wygodne, pozwala bowiem w sposób płynny dopasować wysokość wylewki do wzrostu użytkownika.
            Pręt montażowy możemy zamocować w rogu łazienki (model narożny), lub bezpośrednio nad baterią. W tym drugim przypadku oś pręta nie powinna się pokrywać z osią baterii wannowej, trasowanie zarówno baterii jak i pręta jest  asymetryczne (Rys. 9).
            Pręty montażowe mają różne długości, od około 600-1000 mm. Przy trasowaniu otworów pod śruby bazą powinna być góra pręta, którą należy umieszczać na wysokości 1850-2050 mm od podłogi.
 
            
 
 
 
Baterie wannowe ścienne podtynkowe
 
montwa9.jpg
Rys.10-11 Bateria wannowa ścienna podtynkowa. U góry – jednouchwytowa z natryskiem stałym i nieruchomą wylewką wannową. U dołu – podtynkowa termostatyczna z natryskiem stałym i natryskiem ręcznym. Ozn. 1- bateria podtynkowa, 2- zawór podtynkowy odcinający, 3- zawór czterodrogowy regulujący przepływ pomiędzy natryskiem stałym i ręcznym, 4- natrysk górny stały, 5-natrysk ręczny, 6-przyłącze kątowe do natrysku ręcznego.
 
Zastosowanie nad wanna baterii podtynkowej pozwala na rozbudowanie instalacji natryskowej i wyposażenie jej w różne rodzaje natrysków (stały, ręczny). najtańsze rozwiązania będą tutaj korzystały z baterii jednouchwytowej sterowanej ręcznie, droższe – baterii termostatycznej samoczynnie regulującej temperaturę ciepłej wody. Sposób rozmieszczenia poszczególnych elementów baterii pokazuje rys. 10 i 11. Natrysk górny umieszczamy tutaj na wysokości 1850-2050 mm nad podłogą. Powinien on być dopasowany do wysokości użytkownika, dlatego miejsce montażu warto skonsultować. W praktyce prawidłowo usytuowana wylewka natrysku powinna być powyżej twarzy użytkownika.
Przyłącze kątowe do natrysku ręcznego należy umieszczać na wysokości 1050-1350 mm od podłogi. W niektórych przypadkach (jak np. na rys.11) dobrze jest zachować symetrię ustawiając przyłącze na tej samej wysokości co zawór podtynkowy. Ułatwia to w przyszłości określenie miejsca posadowienia przewodów ścianie. Pamiętajmy, że nad wanna użytkownik będzie być może mocował uchwyty dla mydelniczki, uchwyt ręcznikowy itp. 
 
Trasowanie baterii stojącej
 
            Bateria wannowa stojąca, to bateria zamontowana bezpośrednio na wannie lub na półce stanowiącej zabudowę poziomą wanny. W obu przypadkach wylewka baterii musi wystawać poza obrzeże wanny zapewniając swobodny napływ wody. 
            W przypadku wanien stalowych najlepszym miejscem do montażu baterii stojącej jest oś wanny; otwory powinny być wykonane fabrycznie, próba ręcznego wycięcia otworów może zakończyć się uszkodzeniem emalii. Do wanien stalowych nadają się tylko baterie klasyczne, dwuotworowe mocowane na tzw. „konikach”, czyli niplach mimośrodowych. Grubość ścianki wanny razem z ewentualnym wzmocnieniem nie może przekraczać 25mm.
montwa11.jpg
Fot. Bateria wannowa dwuotworowa. Elementy mosiężne to tzw. „koniki” mocowane w otworach wanny. Gumowa uszczelka powinna znaleźć się od spodu wanny.
 
             Podejście wodociągowe pod baterię stojącą wykonujemy zawsze pod wanną, pozostawiając oczka w  pobliżu miejsca montażu baterii. W praktyce, odległość oczek od korpusu baterii nie może być większa od długości wężyków przyłączeniowych (poniżej 400 mm). Dla wanien standardowych, prostokątnych, oczka trasujemy na wysokości średnio 400 mm od podłogi, mniej więcej 15 cm od brzegu wanny (Rys. 7).
             Wanny akrylowe dość łatwo dają się nawiercać, dlatego wykonanie otworów możemy tutaj zaryzykować sami. Położenie baterii musi uwzględniać długość wylewki i wygodę użytkownika. Do baterii musi być też dostęp serwisowy na wypadek awarii.  Na rys. 12-13 pokazano niektóre położenia baterii w zależności od kształtu wanny.
 
  
Rys.12, 13 Sugerowane miejsca położenia baterii wannowych dla wanny prostokątnej i sześciokątnej.
 
            Montaż baterii wannowych o dość dużej masie na wannach akrylowych może prowadzić do ich uszkodzenia. Akryl nie jest na tyle sztywny, aby wytrzymać obciążenia związane z opieraniem ciężaru ciała na baterii, co często ma miejsce w przypadku osób starszych przy wchodzeniu lub wychodzeniu z wanny. Jeśli zdecydujemy się zamontować baterię na akrylu pamiętajmy, aby zabezpieczyć wannę od spodu sztywną podkładką, np. kawałkiem odpowiednio wyciętej blachy.
 
            Baterie stojące wielootworowe montujemy najczęściej na osobnej półce lub specjalnym stelażu zabudowanym glazurą. To drugie rozwiązanie zapewnia najwyższą wytrzymałość baterii, pozwala też na precyzyjne dopasowanie wszystkich jej elementów.  Stelaż jest co prawda dość drogi, jednak przy ogólnej cenie luksusowej baterii stanowi tylko niewielki procent wydatków, dlatego należy bezwzględnie skorzystać z tej możliwości montażu. Przykładu miejsc montażu baterii wielootworowych pokazują rys. 13-14
montwa12.jpg
Rys.13, 14 Schematy montażowe baterii stojących, u góry – bateria dwuuchwytowa z ręcznym natryskiem, u dołu bateria termostatyczna z ręcznym natryskiem i zaworem czterodrogowym jako przełącznik pomiędzy wylewkami. Ozn. 1-zawór czterodrogowy, 2- zawór odcinający, 3-bateria termostatyczna.
           . 
7fcede1835509690.jpg
Fot. Stelaż do baterii wannowej.
 
 
 
     W najnowszych rozwiązaniach baterii stojących wykorzystywane są specjalne stelaże montażowe z nogami przykręcanymi do podłogi pomieszczenia. Wysokość stelażu można regulować dopasowując go do określonego modelu wanny. Dla bezpieczeństwa użytkownika stelaże wyposażane są w wygodne pojemniki na przypadkowy lub awaryjny wypływ wody, np. z uszkodzonego wężyka. Pojemniki posiadają w dolnej części przyłącza do zamocowania wężyka i podpięcia odpływu do kanalizacji.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jaka powinna być średnica podejścia wodociągowego?
 
            Podejście pod baterię wannową powinno zapewniać wymagane ciśnienie wypływu i wydatek mieszczący się w klasie przepływu baterii. Dla wygody użytkownika powinniśmy projektować baterie wannowe o przepływie wystarczającym do napełnienia całej wanny w czasie nie dłuższym niż 10-15 minut. 
            Wanny standardowe o pojemności do 250 litrów możemy więc napełniać baterią o klasie przepływu  20 – 28 l/min. Dla takiej wanny  wystarczy średnica ½” w przypadku rury stalowej lub 15×1 w przypadku rury miedzianej.
Wanny o pojemnościach 250-500 litrów warto wyposażyć już w baterię o przepływie 35-50 l/min. , przy czym, dla zapewnienia pełnej wydajności baterii konieczne będzie dobranie tutaj większej średnicy przewodów; ¾” przy  rurach stalowych lub 18×1 mm, przy rurach miedzianych.
Bardzo duże wanny o pojemnościach powyżej 500 l powinny być napełniane bateriami klasy otwartej o wydajności >50 l/min. (na rynku możemy znaleźć baterie podtynkowe o wydatku nawet 140 l/min. np. Grohtherm XL). a instalacja powinna być powiększona do średnicy 22×1 mm lub nawet 28x1mm (miedź), bądź 1″ dla rur stalowych.  Stosowanie mniejszych średnic bardzo wydłuży czas napełniania wanny. 
 

Montaż wanien na nogach dotyczy zarówno konstrukcji wolnostojących mocowanych z dala od ściany jak i wanien przyściennych. W pierwszym przypadku nogi są zintegrowane z przyborem i stanowią często element ozdobny, w drugim mocowane są do dna w specjalnie przygotowanych uchwytach.

Montaż wanien na nogach

Nogi do wanien wolnostojących

   Wanna wolnostojąca wykonywana jest jako samonośna, ma solidną konstrukcję ścianek o większej grubości niż wanny przyścienne. Nie wymaga z tego powodu żadnej dodatkowej zabudowy. Stabilne posadowienie na podłożu umożliwia specjalnie wyprofilowane dno (fot.1) lub nogi.

wannynogi1.jpg

Fot.1 Wanna samonośna coco z profilowanym dnem.

W pierwszym rozwiązaniu wanna może być dodatkowo ocieplona od strony podłogi. Podwójne dno pozwala też na skrycie podejścia kanalizacyjnego. Wanna z profilowanym dnem powinna być zawsze mocowana do równej podłogi już wyłożonej płytkami. Przed posadowieniem wannę należy obrysować i podeprzeć np. na drewnianych klockach. Następnie w pobliżu linii obrysu nakładamy silikon i po usunięciu klocków opuszczamy wannę, napełniamy ją wodą i pozostawiamy do związania silikonu.

montwa1.jpg

Fot.2 Montaż wanny futura

Nogi są standardowym podparciem dla wanien w stylu „retro”, mają wtedy kształt pazurów lub łap lwa. (fot.3).

zdjecia-artykuly-duze-wanna-epoca-d_main

Fot.2 Wanna wolnostojąca w stylu retro.

Nogi mogą być wykonane z drewna, metalu lub nawet plastiku.  Mogą być o stałej wysokości bez możliwości regulacji lub z regulacją. Nogi metalowe często mają możliwość przykręcenia do podłogi, dzięki czemu wanna może być na stałe unieruchomiona.

Nogi do wanien przyściennych

W wannach stalowych przyściennych nogi nie są zamocowane fabrycznie, bowiem wanna ta często instalowana jest na na nośnikach styropianowych. Trzeba je zamawiać osobno i mocować według instrukcji producenta. Można tutaj wyróżnić dwa rozwiązania: nogi przykręcane i nogi przyklejane. 

montnogi2.jpg 

Fot. Montaż nóg do wanny stalowej przykręcanych.

Możemy też mówić o nogach z blachy stalowej ocynkowanej lub emaliowanej jak i o nogach z tworzywa sztucznego. Nogi z blachy stalowej wymagają podkładek tworzywowych dla ich wyciszenia. Podczas montażu należy je dopasować do krzywizny wanny, a następnie silnie skręcić i po założeniu podkładek dokręcić punktowo do wanny.

Fot. Nogi przyklejane do wanny.

 

Nogi przyklejane posiadają samoprzylepne paski które należy silnie docisnąć do powierzchni wanny w uprzednio oznaczonych miejscach. Powierzchnia wanny musi być przedtem odtłuszczona, można tego dokonać przecierając wannę spirytusem. Rozstaw nóg zależy od długości wanny. Na rys. poniżej przestawiono montaż nóg dla wanny ROCA

montwa5.jpg  montwa13.jpg

montwa14.jpgmontwa15.jpg

Nogi po odwróceniu wanny i spoziomowaniu w dwóch kierunkach można dokręcić do podłogi.