Materiały do montażu systemów rynnowych

            Rynny produkowane są w różnych kształtach i przekrojach (tabela 1), ze stali ocynkowanej, miedzi, aluminium i tworzyw sztucznych. Ostatnio coraz więcej jest też rozwiązań rynien stalowych wielowarstwowych z dodatkowym pokryciem tworzywowym lub organicznym.

Rynny stalowe ocynkowane

            To nadal dość popularny i tani materiał, stosowany często przy budynkach stawianych sposobem gospodarczym, na wsi i w małych miejscowościach.  Warstwa cynku o grubości kilkudziesięciu mm, chroni rynnę przed korozją przez okres 10-30 lat (cynk utlenia się w tempie 1-2mm na rok). W praktyce trwałość rynien stalowych ocynkowanych zależy w dużej mierze od ich czystości, a pionów deszczowych – także od wysokości budynku. Częste zaleganie mokrych liści i mułu przyspiesza proces korozyjny. W celu przedłużenia żywotności i poprawy estetyki, rynny stalowe można malować .

Rynny stalowe wielowarstwowe

             Ręczne malowanie stali ocynkowanej jest na ogół mało skuteczne. Farba dość szybko potrafi się złuszczyć, chroni poza tym rynnę tylko zewnętrznie.

Rynny miedziane

            Mają zastosowanie głównie w budynkach zabytkowych, gdzie naturalny kolor pokrytej „patyną” miedzi nadaje budowli historycznego charakteru. Miedź jest materiałem bardzo odpornym chemicznie, w obecności wilgoci i dwutlenku węgla w powietrzu tworzy na powierzchni zwartą, mocno przylegającą warstwę CuCO₃Cu(OH)₂ zwaną grynszpanem szlachetnym lub popularnie „patyną”. Warstwa ta chroni skutecznie miedź przed dalszą korozją, może jednak ulegać uszkodzeniu przy obecności w powietrzu siarki.  Trwałość systemów rynnowych z miedzi jest więc w dużej mierze zależna od stopnia zanieczyszczenia powietrza i może się wahać od 100-300 lat.

Rynny aluminiowe

            Produkowane są jako gotowe zestawy rynnowe do montażu na placu budowy lub jako blachy aluminiowe tłoczone metodą ciągłą, specjalnymi maszynami pod inwestycję. To drugie rozwiązanie zwane też metodą „Englerta”, pozwala na bardzo szybkie i bez odpadów wykonanie profili rynnowych, gzymsowych o długości do 35m.  W zależności od wielkości rynny (5 lub 6”), stosowane są blachy aluminiowe o grubości 0,53 lub 0,69 mm. Trwałość systemów wynosi ponad 60 lat.

Rynny tworzywowe

            Wykonywane są głównie z uPVC  z dodatkiem tzw. stabilizatorów optycznych, czyli związków opóźniających starzenie się materiału i jego odbarwienie (płowienie) pod wpływem promieniowania UV (słońca). Są całkowicie odporne na korozję, dość wolno zarastają też osadami. Mają natomiast duży współczynnik rozszerzalności cieplnej i często wymagają z tego powodu kompensacji.  Tworzywa dają się dowolnie formować i barwić, dlatego rynny tworzywowe mają zwykle wiele fantazyjnych kształtów i bogatą paletę kolorów.  Trwałość systemów zależy od jakości materiału i dodatków chemicznych, zwykle waha się od 30-50 lat.

Rynny tytanowo-cynkowe

            Produkowane są ze stopu cynku (99%), tytanu (0,06-0,2%), miedzi (0,08-1%) i czasami aluminium. Pomimo niewielkiej ilości, domieszki nadają całemu materiałowi bardzo wysoką odporność na korozję i estetyczny  wygląd. Z upływem czasu rynny z tytano-cynku pokrywają się ochronną patyną, w odróżnieniu do rynien stalowych ocynkowanych nie wymagają malowania. Wytrzymują od 50-70 lat.

Systemy łączone

            Preferują dwa materiały, np. rynny stalowe wielowarstwowe i piony spustowe z tworzywa sztucznego. Rozwiązanie takie zapewnia największą wytrzymałość całego systemu zapewniającą z jednej strony – sztywność rynny okapowej, z drugiej  – odporność na korozję pionu spustowego. 

Uwagi do systemów rynnowych

            Wszystkie ww. systemy rynnowe wykazują wystarczającą wytrzymałość i sztywność przy zachowaniu zasad i warunków montażu producenta. Jednak nawet prawidłowe zamocowanie systemu nie musi gwarantować jego trwałości. Zwis, lub nawet urwanie się rynny okapowej może być np. spowodowane niekorzystnym ukształtowaniem dachu. Dachy wysokie o dużym spadku i śliskiej nawierzchni bardzo szybko potrafią zrzucać nagromadzony śnieg.   Przy mokrym śniegu energia zwału jest bardzo duża i w całości zostaje skierowana na rynnę. Aby zapobiec temu zjawisku, należy każdorazowo rozważyć konieczność montażu na dachu płotków przeciwśnieżnych.

Budowa systemy rynnowego

Podstawowymi elementami systemów odwodnienia dachu są:

– rynny

– rury spustowe

– elementy łączące (gumowe uszczelki, nity itp.)

– kształtki (kolanka, odpływy, tzw. mufy, łuki zewnętrzne i wewnętrzne montowane w narożnikach domów, łączniki i zaślepki)

– uchwyty do mocowania rynien (haki rynnowe zwane rynajzami)

– uchwyty do mocowania rur spustowych (obejmy)

– akcesoria (np. siatki narynnowe zatrzymujące zanieczyszczenia)

Wszystkie części każdego systemu powinny być szczelne i dokładnie do siebie dopasowane. Należy też pamiętać, że każda połać dachowa (łącznie z daszkami lukarn) powinna mieć mieć „swoją” rynnę i rurę spustową. Zatem im bardziej skomplikowany dach, tym więcej rynien, rur spustowych i elementów je łączących. Dobór systemu (szerokość rynien i średnica rur spustowych) zależy też od efektywnej powierzchni dachu, czyli takiej, którą będzie trzeba odwodnić.

Przekroje rynien

Kształt rynny decyduje o wyglądzie dachu, lecz ma także wpływ na efektywność systemu odwodnienia (przepustowość rynny) i to, czy usuwanie zanieczyszczeń nie będzie sprawiało kłopotu. Na polskim rynku dostępne są rynny:

półokrągłe – najpopularniejsze. Stosuje się je do odwadniania wszelkich rodzajów dachów. Rynna półokrągła jest bardzo wytrzymała na obciążenia mechaniczne. 

o przekroju półeliptycznym – Montuje się je na dachach o średnich i dużych powierzchniach. Mimo stosunkowo małych wymiarów mają dużą przepustowość.

w kształcie gzymsu i o przekrojach trapezowym, skrzynkowym (prostokątnym lub kwadratowym). Mają niewielką wysokość, dlatego montuje się je na dachach małych i średnich budynków. Mocuje się je na niewidocznych z dołu hakach wewnętrznych. Ich wadą jest możliwość odkształcenia się pod naporem lodu.

rynna leżąca  stosowana na dachach o dużym nachyleniu, mocowana zwykle na wspornikach dachowych

    Rury spustowe produkowane są w trzech rodzajach: o przekroju okrągłym, kwadratowym i prostokątnym. Mogą byś gładkie lub profilowane na całej długości.

Fot. Rynna leżąca