Wiadomości wstępne

Definicja ścieków

Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. „Prawo Ochrony Środowiska” Dz. U. 2001 Nr 62 poz. 627 pod pojęciem „ścieki” rozumie się:

wprowadzane do wód lub ziemi:

  • wody zużyte, w szczególności na cele bytowe lub gospodarcze
  • ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy
  • wody opadowe lub roztopowe, ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych o trwałej nawierzchni, w szczególności z miast, portów, lotnisk, terenów przemysłowych, handlowych, usługowych składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów
  • wody odciekowe ze składowisk odpadów i miejsc ich magazynowania, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne
  • wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych z wyjątkiem wód wtłaczanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wtłaczanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilościami substancji zawartych w pobranej wodzie
  • wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu lub hodowli ryb łososiowatych
  • wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów chowu i hodowli ryb innych niż łososiowate albo innych organizmów wodnych, o ile produkcja tych ryb lub organizmów rozumiana jako średnioroczny przyrost masy tych ryb albo tych organizmów w poszczególnych latach cyklu produkcyjnego przekracza 1 500 kg z 1 ha powierzchni użytkowej stawów rybnych tego obiektu w jednym roku danego cyklu.

Jednym słowem można powiedzieć, że ścieki to zużyte substancje gazowe, stałe lub płynne, koloidy, zawiesiny lub roztwory odprowadzane do wód lub gruntów powodujące zanieczyszczenia zarówno wód powierzchniowych jak i podziemnych.

Podział ścieków

Ścieki powstają zarówno w gospodarstwach domowych jak i większych lub mniejszych zakładach przemysłowych oraz mogą pochodzić np. ze spływów powierzchniowych na terenach rolniczych. Ponieważ ścieki te różnią się od siebie składem, podzielono je na trzy grupy:

  • Ścieki bytowo-gospodarcze
  • Ścieki przemysłowe
  • Ścieki opadowe

Osobną grupę ścieków stanowią wody zrzutowe z zakładów energetycznych (tzw. „wody pochłodnicze”) charakteryzujące się dużą czystością biologiczną ale wysoką temperaturą. Na tą grupę ścieków mówimy, że są to wody „umownie czyste”. W literaturze często pojawia się też określenie „ścieków komunalnych”. W małych gminach ściekami komunalnymi mogą być wyłącznie ścieki bytowo-gospodarcze, pochodzące od gospodarstw domowych. W większych jednostkach osadniczych ścieki komunalne stanowią na ogól mieszaninę ścieków bytowo-gospodarczych ze ściekami przemysłowymi i wodami opadowymi. 

Ścieki odprowadzane są do wód za pośrednictwem kanalizacji lub zrzucane bezpośrednio do nich.

Charakterystyka ścieków

Ścieki bytowo-gospodarcze to ścieki powstające na skutek zaspokajania potrzeb higienicznych, sanitarnych oraz gospodarczych. Pochodzą z gospodarstw domowych, budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, zakładów pracy. Skażenie powierzchniowych lub podziemnych wód tego typu ściekami stanowi poważne zagrożenie epidemiologiczne z uwagi na fakt, że mogą znajdować się w nich groźne bakterie i wirusy oraz jaja pasożytów. Oprócz tego ścieki tego rodzaju zawierają dużą ilość zawiesin oraz związków organicznych (co stanowi 60% ich objętości) i nieorganicznych. Ich oczyszczanie nie jest kłopotliwe.

Ścieki przemysłowe to ścieki powstające w zakładach przemysłowych jak np. zakłady produkcyjne, usługowe. Są efektem procesów technologicznych jak np. przeróbka surowców i ich uszlachetnianie. Ich skład, rodzaj i ilość zależą przede wszystkim od rodzaju przedsiębiorstwa i jego gospodarki wodno- ściekowej. Na te parametry składają się takie procesy jak: ilość zużywanej wody, rodzaj technologii produkcji itp. Tego typu ścieki powstają w przemyśle:

  • metalurgicznym,
  • włókienniczym,
  • chemicznym,
  • górniczym,
  • paliwowo-energetycznym,
  • elektromaszynowym,
  • celulozowym,
  • garbarskim,
  • spożywczym.

Aby ocenić ich szkodliwość ścieków przemysłowych należy znać skład ogólnego odpływu z całego zakładu oraz skład strumieni wypływających z poszczególnych działów produkcji. Są one głównym zagrożeniem dla odbiorników wodnych, a wielka różnorodność zanieczyszczeń zawartych w tych ściekach sprawia, że nie ma standardowych metod ich oczyszczania.

Ścieki opadowe powstają przede wszystkim w wyniku takich zjawisk jak: spływy deszczowe, topnienie śniegu, mycie, polewanie ulic. Cechują się znaczną zmiennością składu, zależną od:

– pory roku

– częstotliwości odpadów

– czasu trwania opadów

– stopnia zanieczyszczenia powietrza pyłami i aerosolami