Strefy ochrony sanitarnej ujęć i źródeł wody
Przepisy odnośnie stref ochronnych ujęć wody reguluje OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 28 stycznia 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo wodne (Dz.U. 2020.310). W powyższym rozporządzeniu zasady ochrony ujęć zawarte są w w części III „Rozdział 6 Ochrona ujęć wody oraz zbiorników wód śródlądowych”
Według powyższego aktu ustala się:
– strefy ochronne ujęć wody,
– obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych.
Strefa ochronna obejmuje:
1) wyłącznie teren ochrony bezpośredniej albo
2) teren ochrony bezpośredniej i teren ochrony pośredniej.
Strefa ochronna ujęcia i źródła wody jest to obszar poddawany zakazom i ograniczeniom w użytkowaniu gruntów i korzystaniu z wody obejmujący ujęcie wody, zbiornik wody stanowiący źródło wody dla jej poboru oraz tereny przyległe do ujęcia i zbiornika wody. Strefę ochronną ujęcia wody stanowi obszar, na którym obowiązują zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów oraz korzystania z wody. Przy określaniu zasięgu i granic terenów strefy ochronnej dla podziemnych ujęć i źródeł wody należy uwzględnić dane hydrogeologiczne:
– budowę geologiczną terenu,
– głębokość zalegania utworów wodonośnych,
– głębokość zalegania źródła wody i jego wahania,
– kierunki i prędkości przepływu w utworach wodonośnych,
– zasoby eksploatacyjne wody,
– cechy fizyczne, chemiczne i bakteriologiczne wody,
– wielkość i zasięg depresji.
Przy określaniu zasięgu i granic strefy ochronnej dla powierzchniowych ujęć i źródeł
wody należy uwzględniać:
– rodzaj powierzchniowego źródła wody,
– kształt, rozmiary i charakter zlewni,
– dane w zakresie spływu podziemnego i powierzchniowego,
– dane dotyczące stanów wody i ich wahań,
– cechy fizyczne, chemiczne, bakteriologiczne i hydrobiologiczne wody,
– źródła zanieczyszczenia wody.
Wyróżnia się strefy ochrony:
– bezpośredniej,
– pośredniej.
Tereny ochrony bezpośredniej obejmują:
– część zbiornika wody w miejscu poboru wody,
– obiekty i urządzenia związane bezpośrednio z poborem wody,
– część terenu przylegającego do tych obiektów i urządzeń.
Na terenie strefy może być dozwolone użytkowanie gruntów tylko do celów związanych z eksploatacją urządzeń do ujmowania wody. Zasięg terenu strefy na potrzeby ujęć wód podziemnych należy określić tak, aby budowle
i urządzenia związane z poborem wody były otoczone pasem terenu o szerokości:
– dla studni wierconych – 8–10 m,
Fot. Strefa ochrony bezpośredniej dla studni wierconej.
– dla studni kopanych – 10–15 m,
– ujęcia naturalnego wypływu wód podziemnych – 10–20 m.
Zasięg terenu strefy dla ujęć wód powierzchniowych należy określić tak, aby budowle i urządzenia związane z poborem wody były otoczone pasem terenu o szerokości 15–25 m. Teren ochrony bezpośredniej powinien być ogrodzony.
Tereny ochrony pośredniej
mogą być objęte ograniczeniami w użytkowaniu gruntów i korzystaniu z wód, jeżeli użytkowanie to mogłoby spowodować pogorszenie jakości tych wód, warunków zdrowotnych lub wydajności
ujęcia i źródła wody. Zadaniem tej strefy jest zabezpieczenie jakości wody przed zanieczyszczeniem chemicznym pochodzącym z terenu, pod którym woda zmierza do ujęcia. Przepisy ustawy dla tej strefy są następujące:
Art. 122. Teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych obejmuje obszar zasilania ujęcia wody.
Art. 123. 1. Teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych wyznacza się na podstawie ustaleń zawartych w dokumentacji hydrogeologicznej tego ujęcia. 2. Jeżeli czas przepływu wód od granicy obszaru zasilania do ujęcia jest dłuższy od 25 lat, teren ochrony pośredniej ujęcia wód podziemnych wyznacza się z uwzględnieniem obszaru wyznaczonego 25-letnim czasem wymiany wód w warstwie wodonośnej.
Granice terenu ochrony pośredniej oznacza się przez umieszczenie, w punktach przecięcia się granic ze szlakami komunikacyjnymi oraz w innych charakterystycznych punktach terenu, tablic zawierających informacje o ustanowieniu strefy ochronnej. Właścicieli i użytkowników terenu w tej strefie obowiązują różne obostrzenia przewidziane ustawą, zaś ich niedotrzymanie jest karane po fakcie wykroczenia. Jest to więc bierna ochrona ujęcia, a nie aktywne uniemożliwianie dokonania wykroczenia. Ograniczenia w tej strefie mogą dotyczyć:
– wprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i wód podziemnych,
– wydobywania materiałów i lodu,
– wycinania roślin z wód powierzchniowych,
– pojenia bydła i trzody chlewnej,
– moczenia lnu i konopi,
– prania bielizny,
– kąpieli,
– rolniczego wykorzystania ścieków,
– grzebania zwierząt,
– urządzania obozowisk,
– postoju obiektów pływających,
– lokalizacji zbiorników i rurociągów do magazynowania lub transportu materiałów
i olejów łatwo palnych,
– stosowania środków ochrony roślin.
Zasięg terenu ochrony pośredniej dla wód podziemnych wynosi:
– dla studni wierconych zależy od głębokości zamontowania filtru w studni; może być od 20 do 40 m a może też dochodzić do 100 m,
– dla studni kopanych od 70 do 100 m.
Zasięg terenu ochrony pośredniej na potrzeby ujęć wód powierzchniowych ustala się zależnie od charakterystyki hydrologicznej źródła wody, zdolności wody do samooczyszczania się, kształtu i wielkości terenu ochrony bezpośredniej, ukształtowania i zagospodarowania terenu otaczającego ujęcie wody. Przykładowa mapka terenu ochrony pośredniej dla miasta Korytnica poniżej
Wyznaczanie strefy ochrony pośredniej nie jest łatwe i wymaga określenia kierunku przepływu wód gruntowych oraz prędkości tego przepływu. Korzysta się tutaj z szeregu metod wskaźnikowych używając barwników fluorescencyjnych, soli kuchennej (badanie przewodnictwa), czy metody izotopowej, stosując pierwiastki promieniotwórcze.
Studnia na własnej działce
Dla studni wykonanej na potrzeby własne gospodarstwa domowego gdzie:
− pobór wody nie przekracza 5 m3/d,
− wydajność pomp czerpiących wodę ze studni nie przekracza 0,5 m3/h,
− głębokość odwiertu studni nie przekracza 30 m,
nie jest wymagane pozwolenie wodnoprawne, nie trzeba ustanawiać stref ochronnych (stref wyłączonych z jakiejkolwiek innej działalności). Studnie kopane i z filtrem wbijanym, ujmujące wodę z pierwszego poziomu wodonośnego, nie wymagają żadnych zezwoleń. Każda studnia (kopana, z filtrem wbijanym i wiercona) powinna być wykonana w odległości co najmniej:
− 5 m od granicy nieruchomości,
− 7,5 m od osi rowu przydrożnego,
− 10-15 m od drzew o rozbudowanych systemach korzeniowych (jesion, topola, olszyna),
− 15 m od budynków inwentarskich i związanych z nimi silosów, szczelnych zbiorników na gnojowicę, kompostowników, szczelnego bezodpływowego zbiornika ścieków (szamba),
− 30 m od drenażu rozsączającego ścieki do gruntu, jeżeli są one uprzednio oczyszczane biologicznie,
− 70 m od nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych oraz od drenażu rozsączającego ścieki nieoczyszczone biologicznie
należy unikać usytuowania studni blisko rur spustowych oraz miejsc spływu wody deszczowej
studnia nie powinna być budowana w najniższym miejscu nieruchomości z uwagi na spływanie wód opadowych
