Wiadomości wstępne
Rury z polibutylenu są chyba najmniej znanym materiałem instalacyjnym. Popularne na zachodzie, szczególnie w Wielkiej Brytanii, w naszych warunkach rzadko znajdują nabywców, głównie z uwagi na brak wiedzy o tym systemie, tak ze strony projektantów instalacji jak i wykonawców. Specyficzne właściwości polibutylenu, w szczególności:
– brak pamięci kształtu
– bardzo wysoka elastyczność
preferują ten system w budynkach o konstrukcji szkieletowej drewnianej (domy kanadyjskie), gdzie wiele instalacji prowadzi się przez drewniane legary. Rury PB doskonale sprawdzają się w tym środowisku zapewniając możliwość dowolnego gięcia i pokonywania ostrych zakrętów instalacji. Na rynku krajowym system Hep2O dostępny jest w firmie WAVIN pod nazwą Hep2O oraz w firmie Nueva Terrain pod nazwą Terrain SDP.
System WAVIN Hep2O
Rury
System Hep2O jest dostępny w rozmiarach 10, 15, 16, 22 i 28 mm, prosty kod barwny opakowań znacznie ułatwia identyfikację produktu:
• 10 mm: kolor zielony
• 15 mm: kolor niebieski
• 22 mm: kolor fioletowy
• 28 mm: kolor pomarańczowy
Rury występują w dwóch podstawowych typach: standard i barrier. Rury barrier posiadają warstwę antydyfuzujną i mogą być stosowane w instalacjach centralnego ogrzewania. Poniżej pełny asortyment
Gdzie: SP – sposób pakowania (ilość sztuk, metrów w opakowaniu zbiorczym)
Wyroby z grupy A – pełna dostępność wyrobów.
Wyroby z grupy B – dostępne w ciągu max. 4 tygodni od daty złożenia zamówienia w afp.
Wyroby z grupy C – dostępne na zamówienie – 6-8 tygodni po potwierdzeniu u dostawcy.
Właściwości rur
Polibutylen (PB) jest termoplastem z grupy poliolefinów. Wykazuje niezwykłą kombinację udarności, elastyczności i wysokiej odporności na pełzanie, pęknięcia naprężeniowe i ścieranie. Łączenie polega na zgrzewaniu polidyfuzyjnym, elektrooporowym lub jak w przypadku systemu Hep2O na zastosowaniu specjalnych złączek z elastomerem, jako
materiałem uszczelniającym. W tym przypadku, do montażu, nie są potrzebne specjalistyczne narzędzia. Istotną zaletą rur z polibutylenu jest ich elastyczność, oraz duża odporność na korozję naprężeniową. Duża elastyczność polibutylenu to następujące korzyści:
– łatwość układania rur w obniżonych temperaturach
– możliwość układania rur systemem kablowym
– ograniczenie ilości kształtek (kolan)
– odporność na skutki zamarzania i odmarzania wody
– wysoka udarność (odporność na uderzenia)
– odporność na korozję naprężeniową
– zdolność tłumienia drgań
A to się przekłada na:
– możliwość pracy w niskich temperaturach
– wysoką estetykę wykonanych instalacji
– niższy koszt materiału i robocizny
– możliwość wykonania próby hydraulicznej zaraz po wykonaniu instalacji
– niewielkie ryzyko mechanicznego uszkodzenia rury
– wysoką wytrzymałość, żywotność 50 lat, oraz gwarancję 25 lat
– ciche działanie instalacji mimo dużych prędkości przepływu
Elastyczność rury i mały ciężar sprawiają, że może być układana jak kabel elektryczny, dzięki czemu unikamy niewygodnego manewrowania jak ma to miejsce w przypadku sztywnych sztang. Elastyczność w połączeniu z długością zwojów pozwala optymalizować jednorodne odcinki instalacji bez zbędnych połączeń (mufy, kolana). Rura Hep2O może być ręcznie wygięta w łuk o promieniu 8 średnic zewnętrznych. Dzięki temu redukuje się ilość kolan, co
wpływa korzystnie na warunki przepływu wody. W warunkach ujemnych temperatur rura polibutylenowa aż do temperatury –15°C zachowuje elastyczność, co pozwala na montaż w warunkach zimowych. W przypadku zamarznięcia objętość wody w rurze rośnie o kilka procent. Rura Hep2O znosi taką ekspansję i wraca do poprzedniego kształtu po odtajaniu.
Cechą naturalną każdego materiału jest jego wydłużanie pod wpływem wzrostu temperatury.
Nie inaczej zachowują się rury z polibutylenu. Wśród tworzyw sztucznych polibutylen wykazuje się średnią wartością współczynnika rozszerzalności liniowej (0,13mm/mK ), co w praktyce daje przyrosty na 1m według poniższej tabeli:
Odporność na chlor
Stosując rury w instalacjach wody pitnej, dla inwestora ważne jest aby rury były odporne na chlor i nie wydzielały w połączeniu z nim trujących związków. Dopuszczalne stężenie chloru w wodzie dla polibutylenu wynosi 2 mg/l. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 04 II 1990 (Dz. U. 35 poz.205) zawartość wolnego chloru w wodzie do picia i potrzeb gospodarczych powinna wynosić 0,2-0,5 mg/l. Przyjmując stężenie 1mg/l (zamiast 0.5, to jest 100% więcej niż dawka maksymalna) i temperaturę 60oC (instalacja c.w.u.), uzyskujemy 50-cio letnią żywotność instalacji
wykonanej z polibutylenu. W instalacjach technologicznych wody basenowej, z uwagi na przekraczane wartości 2mg/l stężenia chloru, polibutylenu nie powinno się stosować.
Odporność na ścieranie
Polibutylen charakteryzuje się doskonałą wytrzymałością na ścieranie, dzięki czemu jest stosowany w ekstremalnych warunkach, np. do transportu popiołów w elektrowniach węglowych. W tym względzie przewyższa rury metalowe. Dlatego możemy stosować wyższe prędkości przepływu bez obawy wypłukania materiału.
Parametry pracy
Poniższa tabela przedstawia parametry pracy instalacji w systemie Hep2O wg atestu angielskiego oraz aktualnej w Polsce, Aprobaty Technicznej, wydanej przez COBRTI Instal.
Montaż
W systemie WAVIN Hep2O stosowane są złączki wciskowe typu „push”. Dla odpowiedniej wytrzymałości złącza wymagana jest dodatkowa tuleja ze stali nierdzewnej.
Rys. Przekrój przez złączkę.
1. In4SureTM – system rozpoznania połączenia wskazujący na
pełne wsunięcie rury
Wystarczy włożyć rurę do złączki i obrócić ją. Jeśli rura jest wsunięta
do końca, poczujesz „ocieranie”, wywołane przez wyprofilowaną
końcówkę tulei usztywniającej rury, stykającej się z zakończonym
wypustkami gniazdem wewnątrz złączki.
2. Klucz do demontażu HepKeyTM
Inteligentny klucz HepKeyTM sprawia, że demontaż połączenia
jest szybki i prosty, w związku z czym rozłączenie rur jest możliwe
w dowolnej chwili.
3. Tuleja wspomagająca SmartSleeveTM – umożliwiająca
łączenie rur z użyciem mniejszej siły
SmartSleeveTM stanowi część technologii In4SureTM, a inteligentna konstrukcja tej tulei usztywniającej rury zmniejsza siłę niezbędną
do wepchnięcia rury do złącza.
4. Białe złączki o nowoczesnym wyglądzie Biały kolor, jak również węższa i bardziej opływowa konstrukcja złączek Hep2O powoduje, że są one teraz bardziej akceptowane w zastosowaniach natynkowych.
5. Rura w kolorze białym
Fot. Smarowanie złączki smarem w aerosolu.
Złączki Hep2O są oferowane w kolorze białym. Są one sprzedawane w opakowaniach z kodami barwnymi. W ofercie są złączki o średnicach 10 mm, 15 mm, 22 mm i 28 mm w szerokim zakresie typów złączek zapewniającym możliwość stosowania we wszystkich instalacjach przesyłu ciepłej i zimnej wody użytkowej oraz centralnego
ogrzewania. Wszystkie uszczelki typu o-ring występujące w złączkach
Hep2O są wstępnie smarowane podczas montażu fabrycznego i podczas normalnej instalacji; nie jest wymagane ich dodatkowe smarowanie. Jeśli złączka była wykorzystywana wcześniej, smar mógł zostać
usunięty i może zachodzić konieczność ponownego smarowania. W takich przypadkach należy zastosować smar w aerozolu do złączek Hep2O w celu zapewnienia zgodności z przepisami dotyczącymi instalacji wodnych i zapewnienia zgodności z innymi materiałami wykorzystanymi w systemie.
Tuleja usztywniająca rury SmartSleeveTM Przed wykonaniem połączenia przy użyciu rury Hep2O należy do uciętego końca rury wsunąć tuleję usztywniającą rury SmartSleeveTM. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest łączenie rury z łącznikiem mosiężnym do złączki Hep2O. Tuleja SmartSleeveTM służy do kilku celów:
– Zapewnia zachowanie przez rurę przekroju okrągłego.
– Zapewnia właściwe wsunięcie rury do złączki.
– Profilowany koniec tulei SmartSleeveTM ułatwia sprawdzenie, czy rura jest wsunięta do końca
– Utrzymuje sztywność rury w złączce.
– Zachowuje okrągły przekrój rury w ekstremalnych temperaturach.
– Zaczepia o blokadę SmartSleeveTM w rurze, która pomaga upewnić się, że nie pozostała w złączce podczas demontażu.
Pozostanie tulei w złączce podczas demontażu nie świadczy o wadzie produktu. Wszystkie wkładki do rur SmartSleeveTM są produkowane ze stali nierdzewnej dopuszczonej do kontaktu z wodą i są odporne na zanieczyszczenie. Są zaprojektowane tak, by utrzymywać się wewnątrz rury, jednak jeśli zachodzi taka potrzeba, to można je wyjąć, używając długich szczypiec. W przypadku uszkodzenia tulei SmartSleeveTM nie wolno wykorzystywać jej ponownie.
Fot. Montaż złączki.
Fot. Demontaż złączki. Opis poniżej
W celu użycia klucza HepKey PlusTM:
1. nałóż HepKey PlusTM na rurę,
2. nasuń HepKey PlusTM na złączkę,
3. w tej pozycji wciśnij wewnętrzny pierścień zwalniający wewnątrz złączki,
4. wysuń rurę ze złączki.
Jeśli po demontażu tuleja wspomagająca zostanie wewnątrz kształtki, to należy ją wyciągnąć za pomocą wąskich szczypiec. Nie jest to wada produktu.
Przenoszenie i przechowywanie
Zwoje rur można układać na boku lub na krawędzi. Tam, gdzie to możliwe, rury i złączki należy składować w oryginalnym opakowaniu. Opakowanie zapewnia ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym i zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia. Wszystkie rury i złączki Hep2O należy chronić przed kontaktem z ropą naftową i jej pochodnymi.
Należy unikać ciągnięcia rur po podłożu lub po innych powierzchniach, takich jak ściany.
Przekładając rurę przez otwory w ścianach lub murach, należy
zabezpieczyć końce rury taśmą lub nakładką. W ten sposób
koniec rury będzie zabezpieczony przed uszkodzeniem i dostawaniem się zanieczyszczeń do jej środka. Należy zwracać uwagę, aby nie zaginać rury podczas instalacji.