Wstęp
Przy pompach ciepła korzystających z dolnych źródeł ciepła w postaci wymienników ciepła gruntowych, występuje konieczność wykonania przejścia głównych przewodów dobiegowych przez przegrodę zewnętrzną budynku (ścianę piwnicy, ławę fundamentową czy posadzkę piwnicy). W każdym przypadku przejście musi być wykonane w sposób szczelny i chroniący przegrodę przed przemarzaniem. Pamiętajmy, że czynnik obiegowy dolnego źródła ciepła (glikol) może przybierać temperatury bliskie zera stopni, a nawet w skrajnych przypadkach spadać poniżej tej temperatury. W miejscach przepustów umieszcza się więc specjalne odcinki rur zaizolowane cieplnie na całej długości przepustu.
Innym zagadnieniem jest szczelność na wodę gruntową. Każdy otwór w ścianie zewnętrznej budynku jest potencjalnym źródłem przecieku i zalanych piwnic, dlatego musi być wykonany w sposób uniemożliwiający migrację wilgoci. Wybór rozwiązania zależy tutaj od wielkości naporu wód gruntowych, poziomu zwierciadła wody, głębokości przejścia itp. Poniżej zostaną omówione rozwiązania dostępne na rynku na przykładzie materiałów firm ASPOL i ENCO.
ASPOL
Firma do przejść murowych stosuje specjalne przepusty systemu ENERGEO wykonane pod grubość przegrody i średnicę rury przewodowej. Przepust wykonany jest z polietylenu wysokiej gęstości HDPE, składa się z 2 współosiowych rur. Potencjalna możliwość wytrącenia się wilgoci w przegrodzie została zminimalizowana dzięki izolacji umieszczonej w przestrzeni między rurami. W zestawie dostarczony jest komplet taśm bentonitowo – kauczukowych, który zapewnia całkowicie szczelne przejście przez przegrodę. Taśma pod wpływem wody pęcznieje, wypełniając dogłębnie przestrzeń otworu. W zależności od grubości przegrody istnieje możliwość umieszczania taśmy w różnych miejscach przepustu. W tym celu przygotowane są modułowe wgłębienia umieszczone co 10 cm. Należy bezwzględnie pamiętać, aby minimalna odległość taśmy od zewnętrznej części przegrody wynosiła co najmniej 7,5cm. Wymagane jest zastosowanie szybkowiążącej bezskurczowej zaprawy cementowej, która będzie barierą dla taśmy
kauczukowo-bentonitowej oraz zapewni wytrzymałość na działanie masy ziemi.
Rys. Schemat przejścia murowego ENERGEO (Rys. ASPOL)
WATERSTOP – RX to plastyczna taśma bentonitowo – kauczukowa do uszczelniania przerw technologicznych w betonowaniu, przejść elementów instalacyjnych przez przegrody budowlane i styków konstrukcji. Pęcznienie bentonitu zapewnia trwałe uszczelnienie styku po pojawieniu się w nim wody. WATERSTOP – RX wytrzymuje działanie znacznego ciśnienia hydrostatycznego (w zależności od typu nawet do 70 metrów słupa wody), zarówno w warunkach stałej obecności wody jak i w cyklach nawadniania i suszenia. Bentonit stanowi nie mniej niż 85% masy taśmy.
Tabela . Wymiary przepustów Energeo
| Rodzaj przepustu | średnica rury wewn. [mm] | średnica rury zewn. [mm] | Długość (część osłonowa + dwie rury do połączeń) |
| Przepust 32/50 | 32 | 50 |
850 + 300 + 300 |
| Przepust 40/63 | 40 | 63 | |
| Przepust 20/40 | 20 | 40 | |
| Przepust 25/50 | 25 | 50 | |
| Przepust 32/63 | 32 | 63 | |
| Przepust 40/75 | 40 | 75 | |
| Przepust 50/90 | 50 | 90 | |
| Przepust 63/110 | 63 | 110 | |
| Przepust 75/125 | 75 | 125 | |
| Przepust 90/140 | 90 | 140 | |
| Przepust 110/160 | 110 | 160 |
Procedura wykonania przepustu
– Zapewnienie swobodnego dostępu do przegrody budowlanej / ławy fundamentowej w miejscu gdzie ma być umieszczony przepust;
– Wykonanie otworów w przegrodzie budowlanej o odpowiedniej średnicy dla rury zasilającej i powrotnej dolnego źródła. Otwory umieszcza się na głębokości rur dobiegowych tj. najczęściej ok. 1,2 m, odległość między środkami jest identyczna jak dla rur dobiegowych 0,8m. Otwór musi zapewnić swobodne umieszczenie przepustu oraz zacementowanie pozostałego prześwitu. Wielkość otworu jest o 15 cm większa niż średnica rury osłonowej stosowanego przepustu;
– Zaleca się wykonanie dwóch oddzielnych otworów (dla zasilenia i powrotu);
– Po przygotowaniu otworu i przepustu (naklejenie taśmy w odpowiedniej odległości) umieszcza się przepust na przygotowanej zaprawie cementowej – osiowo. Przepust od strony wewnętrznej
budynku powinien nieznacznie wystawać z muru – rura osłonowa. Pozostałą część przepustu zostawia się po stronie zewnętrznej budynku, w gruncie;
– Należy dokładnie zacementować przepust, zachowując jego osiowe ułożenie w otworze. Koniecznym jest zachowanie spadku w kierunku dolnego źródła. Właściwą wytrzymałość mechaniczną przejścia przez
przegrodę gwarantuje zastosowanie właściwej bezskurczowej zaprawy cementowej;
– Po związaniu cementu można przystąpić do prac hydraulicznych, a następnie ziemnych.
Przejścia szczelne ciśnieniowe
Jeśli napór ze strony wód gruntowych przekracza 5 m słupa wody wykonuje się zwykle przejścia szczelne, z wykorzystanie specjalnych tulei rozporowych mocowanych w otworze. sam otwór musi być równy na całej długości. W przypadku ścian z betonu otwory takie wykonuje się wiertnicami diamentowymi, w innych przypadkach juz na etapie wykonania budynku należy umieścić w ścianie rurę przełazową. W otworze umieszcza się gotowy zestaw przyłączeniowy (rura wraz z izolacją) i dobiera odpowiednią średnicę tulei rozporowej. Tuleje posiadają elastomerowe lub z EPDM, silikonu lub NBR uszczelki, które pod wpływem ściskania (dokręcania systemowych śrub) ulegają sprężeniu silnie dociskając zarówno do ścian otworu jak i do przewodu rurowego. Przejścia szczelne produkowane są przez wiele firm, dlatego poniżej omówię tylko kilka rozwiązań. Generalnie są to elementy uniwersalne, do zastosowań dla rur tworzywowych, stalowych jak i żeliwnych, w instalacjach i sieciach cieplnych, kanalizacyjnych, gazowych itp.
łańcuch uszczelniający – to rozwiązanie umożliwiające dopasowanie rozmiarów uszczelniania do średnicy przewodu. Składa się z pojedynczych elementów elastomerowych wzajemnie zazębiających się. Za pomocą łańcucha można uszczelnić rury od średnicy 36 mm wzwyż, wykonane ze stali, żeliwa, tworzyw sztucznych, betonu itd. Po dokręceniu śrub elastromer zostaje ściśnięty przez płytki dociskowe, pęcznieje i szczelnie wypełnia uszczelnianą przestrzeń. Wytrzymałość na ciśnienie wynosi 0,25 MPa, a przy
zastosowaniu podwójnego łańcucha 0,5 MPa. Dla zachowania maksymalnej szczelności spadek przewodu „α” nie może być większy niż 1,25º. Sposób montażu przedstawiają poniższe zdjęcia.
Tuleja uszczelniająca (fot. poniżej) – mogą być typu dzielonego lub niedzielonego
Uszczelnienie przeznaczone jest do uszczelniania przewodu rurowego lub kabla umieszczonego osiowo w otworze przegrody budowlanej. Uszczelnienie może być montowane do osadzonej tulei osłonowej lub bezpośrednio do wywierconego wiertnicą otworu w przegrodzie. Przejścia tego typu mogą być stosowane dla rur stalowych, żeliwnych, PVC, PE, przewodów elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych. W warunkach budowy wygodniejsze są tuleje dzielone, które można w każdej chwili założyć na rurę. Możemy też sami podzielić tuleję, jeśli stalowa konstrukcja kołnierza ma postać dzieloną.
Fot. Przykłady zastosowania tulei ciśnieniowych, dzielenie uszczelki bezpośrednio na placu budowy (ENCO)