Zasady lokalizowania czerpni i wyrzutni powietrza

Zasady montażu czerpni i wyrzutni powietrza omawiają:

– Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

 

W rozporządzeniu jw. przepisy odnośnie zasad sytuowania czerpni i wyrzutni powietrza pojawiają się w §152:

§ 152. 1. Czerpnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w sposób umożliwiający pobieranie w danych warunkach jak najczystszego i, w okresie letnim, najchłodniejszego powietrza.

2. Czerpni powietrza nie należy lokalizować w miejscach, w których istnieje niebezpieczeństwo napływu powietrza wywiewanego z wyrzutni oraz powietrza z rozpyloną wodą pochodzącą z chłodni kominowej lub innych podobnych urządzeń.

3. Czerpnie powietrza sytuowane na poziomie terenu lub na ścianie dwóch najniższych kondygnacji nadziemnych budynku powinny znajdować się w odległości co najmniej 8 m w rzucie poziomym od ulic i zgrupowania miejsc postojowych dla więcej niż 20 samochodów, miejsc gromadzenia odpadów stałych, wywiewek kanalizacyjnych oraz innych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Odległość dolnej krawędzi otworu wlotowego czerpni od poziomu terenu powinna wynosić co najmniej 2 m.

4. Czerpnie powietrza sytuowane na dachu budynku powinny być tak lokalizowane, aby dolna krawędź otworu wlotowego znajdowała się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której są zamontowane, oraz aby została zachowana odległość co najmniej 6 m od wywiewek kanalizacyjnych.

5. Powietrze wywiewane z budynków lub pomieszczeń, zanieczyszczone w stopniu przekraczającym wymagania określone w przepisach odrębnych, dotyczących dopuszczalnych rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających powietrze zewnętrzne, powinno być oczyszczone przed wprowadzeniem do atmosfery.

6. Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w miejscach umożliwiających odprowadzenie wywiewanego powietrza bez powodowania zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu oraz wywierania szkodliwego wpływu na budynek.

7. Dolna krawędź otworu wyrzutni z poziomym wylotem powietrza, usytuowanej na dachu budynku, powinna znajdować się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której wyrzutnia jest zamontowana, oraz 0,4 m powyżej linii łączącej najwyższe punkty wystających ponad dach części budynku, znajdujących się w odległości do 10 m od wyrzutni, mierząc w rzucie poziomym.

8. Usytuowanie wyrzutni powietrza na poziomie terenu jest dopuszczalne tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

9. Dopuszcza się sytuowanie wyrzutni powietrza w ścianie budynku, pod warunkiem że:

     a) powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów oraz zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia,

     b) przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami znajduje się w odległości co najmniej 10 m lub bez okien w odległości co najmniej 8 m,

     c) okna znajdujące się w tej samej ścianie są oddalone w poziomie od wyrzutni co najmniej 3 m, a poniżej lub powyżej wyrzutni – co najmniej 2 m,

     d) czerpnia powietrza, usytuowana w tej samej ścianie budynku, znajduje się poniżej lub na tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m.

10. Czerpnie i wyrzutnie powietrza na dachu budynku należy sytuować poza strefami zagrożenia wybuchem, zachowując między nimi odległość nie mniejszą niż 10 m przy wyrzucie poziomym i 6 m w rzucie pionowym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana co najmniej 1 m ponad czerpnią.

11. Odległość, o której mowa w ust. 10, może nie być zachowana w przypadku zastosowania zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnię i wyrzutnię powietrza, zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z urządzenia wentylacyjnego. Nie dotyczy to przypadku usuwania powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne.

12. Odległość wyrzutni dachowych, mierząc w rzucie poziomym, nie powinna być mniejsza niż 3 m od:

     a) krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna,

     b) najbliższej krawędzi okna w połaci dachu,

     c) najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem.

13. Jeżeli odległość, o której mowa w ust. 12 pkt 2 i 3, wynosi od 3 do 10 m, dolna krawędź wyrzutni powinna znajdować się co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna.

14. W przypadku usuwania przez wyrzutnię dachową powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe zapachy, z zastrzeżeniem ust. 5, odległości, o których mowa w ust. 12 i 13, należy zwiększyć o 100%.

 

 W normie PN-EN 13779:2008 projektanci mają dodatkowe ustalenia dla budynków niemieszkalnych z wyłączeniem budynków produkcyjnych. Poniżej wypis z tej normy:

● otwory czerpni należy umieszczać w odległości nie mniejszej niż 8 m w rzucie poziomym od miejsca gromadzenia śmieci, parkingu na co najmniej trzy samochody (w rozporządzeniu ograniczenie to dotyczy parkingów powyżej 20 miejsc postojowych), dróg dojazdowych, stref załadunkowych, wywiewek kanalizacyjnych (przykładowo w rozporządzeniu minimalna odległość od wywiewek kanalizacyjnych wynosi tylko 6 m), wylotów kominów i innych podobnych źródeł zanieczyszczeń;

● w przypadku, gdy nie ma możliwości umieszczenia czerpni w innym miejscu niż elewacja od strony ruchliwej ulicy wskazane jest umieszczenie otworu czerpni jak najwyżej od poziomu terenu;

● umieszczanie otworu daleko od instalacji chłodzenia wyparnego, tak aby zmniejszyć ryzyko przeniknięcia zanieczyszczeń do powietrza nawiewanego. Oznacza to takie umieszczenie czerpni aby nie znajdowała się na linii przeważającego kierunku wiatru, wiejącego od strony instalacji chłodzenia wyparnego;

● lokalizowanie czerpni w taki sposób aby nie dochodziło do zanieczyszczania powietrza nawiewanego przez zanieczyszczenia np. pochodzące z instalacji wywiewnej;

● czerpni nie należy umieszczać bezpośrednio nad poziomem terenu. Zalecane jest lokalizowanie dolnej krawędzi czerpni 3 m nad poziomem terenu (w rozporządzeniu jest wymóg zachowania minimum 2 m – kolejna różnica) lub co najmniej 1,5 krotności maksymalnej przewidywanej grubości pokrywy śnieżnej. Ostatnią wartość można zmniejszyć, gdy tworzeniu się warstwy śniegu zapobiega się np. poprzez zastosowanie osłon;

● wskazane jest również umieszczanie otworu czerpnego nad dachem budynku lub w ścianie nawietrznej w przypadku, gdy stężenia zanieczyszczeń po obu stronach budynku są podobne;

● w przypadku konieczności lokalizacji otworu w miejscach niezacienionych należy zabezpieczyć go w taki sposób, aby nie dochodziło do nadmiernego ogrzewania powietrza przez słońce w okresie letnim.

 

W normie pojawia się jeszcze jedna różnica, dotycząca minimalnej odległości czerpni od wyrzutni powietrza. W Rozporządzeniu odległość ta powinna wynosić 10m w poziomie i 6 w pionie oraz zostać zwiększona dwukrotnie, jeśli powietrze jest zanieczyszczone. W normie PN-EN 13779:2008 odległość czerpni od wyrzutni jest ustalana w zależności od kategorii wyrzucane powietrza. Wymienia się przy tym 4 kategorie:

Zgodnie z powyższym podziałem dla kategorii WYR1 i WYR2 dopuszcza sie wyrzucanie powietrza przez ścianę zewnętrzną budynku pod warunkiem, że:

– odległość otworu wyrzutowego od sąsiedniego budynku wynosi co najmniej 8m,

– odległość otworu wyrzutni od otworu czerpni wykonanego w tej samej ścianie wynosi co najmniej 2m przy czym zaleca się aby otwór czerpni znajdował się poniżej otworu wyrzutni,

– strumień objętości powietrza wyrzutowego jest większy niż 0,5m³/s

– prędkość przepływu powietrza wyrzutowego wynosi co najmniej 5m/s

 

We wszystkich pozostałych przypadkach zaleca się aby otwór wyrzutni znajdował sie na dachu, w najwyższej jego części, tak aby nie był narażony na przysypanie śniegiem. Otwór z zasady powinien być skierowany w górę, a jego odległość od dachu stanowić 1,5krotność najwyższej pokrywy śnieżnej. Wysokość ta może być zmniejszona, jeśli pokrywie śnieżnej zapobiega się za pomocą osłon.

 

  Jeśli czerpnia i wyrzutnia znajdują się na dachu to minimalną odległość między nimi można określić za pomocą współczynnika rozcieńczenia „f” lub z rysunku nr 1.

gdzie: qv – strumień powietrza wyrzutowego w dm3/s

           B- moc cieplna komina instalacji grzewczej (kW)

           C1, C2 – współczynniki rozcieńczenia zależne od sytuacji 

           l – długość linii łączącej wlot i wylot

           Δh – różnica wysokości między otworami wlotowym i wylotowym

gdzie: 1- odległość pomiędzy czerpnią i wyrzutnią w pionie (wielkość h), przy czym wykres górny dotyczy przypadku, gdy czerpnia jest poniżej wyrzutni, wykres dolny czerpnia powyżej wyrzutni

          2 – odległość między czerpnią i wyrzutnią w poziomie

          3 – liczby w kółku oznaczają kategorie wyrzucanego powietrza

          4- liczby w prostokątach oznaczają wielkość strumienia powietrza w m3/s

Przykład: Znaleźć minimalną odległość pomiędzy otworem czerpni i wyrzutni powietrza wyrzucającej zużyte powietrze z kuchni zbiorowego żywienia, umieszczonymi na dachu jeśli strumień wyrzucanego powietrza wynosi 3m3/s i różnica wysokości między nimi wynosi 2m, a czerpnia jest:

a) poniżej wyrzutni

b) powyżej wyrzutni

Odpowiedź: Kuchnie zbiorowego żywienia zaliczają się do 4 kategorii powietrza, dla przypadku a) odczytujemy z wykresu górnego minimalną odległość około 11m, dla przypadku b) 15,5m