Gruntem budowlanym nazywamy zewnętrzną warstwę skorupy ziemskiej, na którą przekazywane są obciążenia z obiektu budowlanego. Grunt budowlany może też stanowić element obiektu budowlanego lub może służyć jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych.
Grunty budowlane dzieli się na naturalne (szkielet gruntu powstał w wyniku procesów geologicznych) i antropogeniczne (grunt nasypowy utworzony z produktów gospodarczej lub przemysłowej działalności człowieka), a naturalne na rodzime i nasypowe.
Grunty rodzime powstały w wyniku procesów geologicznych (wietrzenie, osadzanie w środowisku wodnym), dzieli się je na mineralne i organiczne. Najczęściej budynki posadawiane są na gruntach mineralnych.
Grunty nasypowe powstały w wyniku gospodarczej lub przemysłowej działalności człowieka (zwałowiska, wysypiska) lub też w wyniku naturalnych procesów geologicznych.
Kategoryzację gruntów uwzględniającą specyfikę i stopień trudności urabiania w złożu
zawarto w normie PN-B-06050:1999.
Kategorie gruntów ze względu na odspajanie i ładowanie:
I – grunt najłatwiejszy do odspajania: suchy piasek i ziemia uprawna,
II – między innymi piasek wilgotny, piasek gliniasty, drobny żwir,
III i IV – wykopy można jeszcze wykonywać bezpośrednio,
V÷VII – grunty skaliste, wymagające użycia specjalistycznego sprzętu,
VIII÷XVI – skały o różnej twardości, im wyższa kategoria, tym skała twardsza; wykopy
wykonuje się dwuetapowo: najpierw należy odspoić, a potem usuwać skruszoną skałę.