Wiadomości wstępne
Poniżej zostaną omówione zasady prowadzenia instalacji z rur polietylenowych różnych producentów. Chociaż rury PE posiadają zbliżone właściwości to występują między nimi różnice w elastyczności, tym samym dopuszczalnym promieniu gięcia. Mówiąc więc o promieniu gięcia rury PE należy zawsze podawać jej producenta. Takze rozstaw podpór stałych i przesuwanych może się różnić w zależności od systemu. Projektoant powinien to każdorazowo uwzględnić i podać wytyczne montażu dla wykonawców. Materiał poniższy powstał na bazie danych firm UPONOR, KAN-therm, John Guest (rura speedPEX).
Gięcie rur
Rury PE i PEX są bardzo elastyczne, dają się giąć ręcznie, przy czym można je giąć na zimno, gorąco jak i przy użyciu rdzenia (łuku) prowadzącego. W przypadku rur systemu UPONOR minimalny promień gięcia wynosi:
– 8 średnic rur przy gięciu na zimno
– 5 średnic rur przy gięciu na gorąco, lub na zimno z łukiem prowadzącym
Warto tutaj zwrócić uwagę, że gięcie rur ma miejsce głównie dla ich małych średnic do 25mm. Są to średnice prowadzone często w sposób kryty, w podłodze, za podwieszanym stropem, za płytą GK itp. Gięcie większych średnic na minimalnym promieniu jest wątpliwe i należy go unikać. Trzeba też pamiętać, że pojęcie minimalny promień gięcia dotyczy temperatury montażu około 20-25C. Przy niższych temperaturach promień należy zwiększyć lub podgrzać rurę. W pozostałych systemach promienie gięcia są podobne, zaleca się gięcia na łuku przy małym promieniu. Łuki pomocnicze powinny być też wykorzystywane przy podejściach pod grzejniki, w rogach ścian, itd. Wyjątkiem są ogrzewania podłogowe, gdzie rury gnie się na bieżąco z jednoczesnym mocowaniem do podłoża. Dla rur firmy John Guest promień gięcia podawany jest osobno dla każdej średnicy (tabela).
Jeśli rura w czasie gięcia ulegnie załamaniu, można ją naprawić przez podgrzanie do temperatury około 130C. Polietylen w tej temperaturze posiada pamięć kształtu i powraca do poprzedniej postaci. Rura staje sie przeźroczysta i jest w tej temperaturze bardzo miękka, dlatego należy uważać, aby jej niczym nie uszkodzić. Po ostudzeniu rurę można znowu wyginać. UWAGA! – do ogrzewania rury nie wolno używać otwartego ognia.
Montaż rur
Rury PE powinny być mocowane uchwytami do rur tworzywowych lub do metalowych ale z podkładką gumową.
Fot. Systemy mocowań dla rur PE, PE-RT i PEX.
Rury powinny być zakotwione i przymocowane tak, aby siły powstające wskutek przyrostu
temperatury były przeniesione przez punkt stały na konstrukcję budynku. Zgodnie z normą prENV 12108 maksymalny dopuszczalny rozstaw między punktami stałymi wynosi 6 m. Rozstaw punktów podparcia przesuwanych różni się w zależności od systemu.
Tabela. Rozstaw minimalny uchwytów dla rur speedPEX.
Punkty przesuwne (ślizgowe) powinny umożliwiać swobodny ruch osiowy rurociągów (wywołany wydłużeniem termicznym), dlatego nie należy ich montować bezpośrednio przy złączkach (minimalna odległość od krawędzi złączki musi być większa od maksymalnego wydłużenia odcinka rurociągu ΔL).
Przy zmianie kierunku rurociągu, pierwszy punkt przesuwny może być zamontowany w odległości od kolana nie mniejszej niż długość ramienia sprężystego Ls.
Rys. Zasady rozmieszczania punktów przesuwnych PP. Wartości Ls i ΔL wynikają z obliczeń kompensacyjnych.
Poniżej przykłady punktów stałych dla prostego odcinka przewodu i dla trójnika.
Rys. Punkt stały dla trójnika, przejście przez przegrodę.
Przy przejściach przez przegrody budowlane rury należy prowadzić w rurach osłonowych, przy czym przestrzeń między rurą a przegrodą powinna być wypełniona materiałem trwale elastycznym. Zamiast rur osłonowych dopuszcza się stosowanie w przejściach rur z izolacji termicznej.
Prowadzenie rur w przegrodach
Zgodnie z przepisami budowlanymi rury prowadzone w przegrodach budowlanych (ścianach, podłogach) powinny być zabezpieczone przed utrata ciepła i przed bezpośrednim tarciem o ścianki przegrody. Z tego powodu wszystkie rur PE prowadzi się w rurach osłonowych pechla lub rurach izolacyjnych. Sposób prowadzenia w zależności od rodzaju przegrody i warunków termicznych przedstawiają rys. poniżej.
Rys. prowadzenie rur w podłodze na gruncie lub w stropie nad pomieszczeniem nieogrzewanym.
Rys. Prowadzenie rur w stropie nad pomieszczeniem ogrzewanym.
Rys. Prowadzenie rur bezpośrednio w wylewce betonowej.
Próba szczelności
Powinna byc wykonana zgodnie z wymaganiami technicznych COBRTI Instal. Można również wykonać próbę ciśnienie zgodnie z zaleceniami producenta. Poniżej wymagania dla UPONOR.
Odpowietrzyć system i podnieść ciśnienie do wartości 1,5 ciśnienia roboczego. Utrzymywać podwyższone ciśnienie przez 30 minut i przeprowadzić oględziny całego systemu, zwłaszcza połączeń.
Ze względu na elastyczność przewodów ciśnienie będzie spadało. Należy je utrzymywać na stałym poziomie. Następnie szybko obniżyć ciśnienie do 0,5 ciśnienia roboczego i utrzymywać przez kolejne 90 minut. Jeżeli ciśnienie wzrośnie, znaczy to, że system jest szczelny. Kontrolować wzrokiem stan całego systemu. Jeżeli wystąpi spadek ciśnienia znaczy to, że system jest nieszczelny.
