Rozstaw i średnica studzienek
Rozstaw tzw. włazowych studzienek kanalizacyjnych, na kanałach nieprzełazowych – o wysokości przekroju kanału H < 1,0 m i przełazowych - do H < 1,4 m, nie powinien być większy niż: 60÷80 m. Natomiast dla kanałów przełazowych o H 1,4 m: 80÷120 m. Polska norma (branżowa) budowlana PN-B-10729 z 1999 r. zalecała minimalną średnicę betonowych studzienek kanalizacyjnych: Ømin =1,0m – dla kanałów o średnicach D ≤ 0,3 m, Ømin = 1,2m – dla kanałów o średnicach D = 0,4÷0,6 m oraz Ømin = 1,4m dla D = 0,8 m, a powyżej D = 0,8 m – Ømin = 1,6m. Podobne zalecenia w tym zakresie wynikają też z polskiej normy PN-EN 1917:2004 (zharmonizowanej z normą europejską). Zgodnie z Ustawą z 2002 roku o normalizacji norma nie jest aktem prawnym. Tak więc unormowane wartości są jedynie wskazówkami – zalecanymi jednak do stosowania.
Dopuszczalne jest obecnie stosowanie tzw. nie włazowych studzienek kanalizacyjnych (zarówno rewizyjnych – przelotowych, jak i połączeniowych), tj. o małych średnicach studni rzędu 0,315÷0,6 m, wykonanych najczęściej z tworzyw sztucznych. Jednak stosowanie takich studzienek ograniczone jest zwykle do małych średnic kanałów (0,15÷0,3 m), płytko ułożonych. Ze względów eksploatacyjnych, na terenach o luźnej zabudowie, wydaje się właściwe stosowanie wówczas np. naprzemiennie studzienek włazowych (jako połączeniowych) i nie włazowych (jako rewizyjnych).
Przykładowe konstrukcje studzienek w zależności od głębokości położenia kanału.
Rys.1 Przykładowa betonowa studzienka rewizyjna o głębokości < 3,0 m (1- właz żeliwny; 2- płyta pokrywowa z pierścieniem podporowym; 3 - krąg studzienny komina złazowego; 4 - krąg przejściowy; 5 - krąg komory roboczej; 6 - betonowa kineta ściekowa; 7 - krąg fundamentowy monolityczny; 8 - fundament; 9 - stopnie złazowe)
Rys.2 (u dołu) Betonowa studzienka połączeniowa o głębokości > 3,0 m . Zgodnie z przepisami przy takiej głębokości dla bezpieczeństwa obsługi konieczne jest wykonanie komina złazowego o mniejszej średnicy oraz komory roboczej o minimalnej wysokości 180 cm.
Studzienki kaskadowe i komory kaskadowe służą do pokonywania różnic wysokości, przy zmianach zagłębień kanałów. Studzienki kaskadowe stosowane są zazwyczaj dla małych średnic kanałów (mała energia kinetyczna strumienia ścieków). Przykładowo, dla kanałów bytowo-gospodarczych o średnicy d ≤ 0,4 m należy stosować studzienki kaskadowe z dodatkowym, pionowym bądź ukośnym, przewodem spadowym (o mniejszej średnicy) na zewnątrz studzienki. W kanalizacji ogólnospławnej, dla kanałów o średnicy d 0,6 m, pionowym przewodem spadowym spływają ścieki podczas pogody bezdeszczowej. Różnica poziomów den kanałów (Hmax) przy takiej konstrukcji studzienek kaskadowych nie powinna przekraczać 4 m.
Rys.3 Schemat studzienki kaskadowej dla kanałów ściekowych o d 0,4 m przy różnicy poziomów Hmax ≤ 4 m
W kanalizacji deszczowej dla małych spadów (Hmax ≤ 0,6 m) i średnic kanałów (d ≤ 0,6 m) stosowane są pionowe studzienki kaskadowe, ewentualnie z obniżeniem dna – tworzącym tzw. poduszkę wodną do tłumienia energii spadającego swobodnie strumienia ścieków
Rys.4 Schemat studzienki kaskadowej dla kanałów deszczowych o średnicach d ≤ 0,6 m przy różnicy poziomów H max ≤ 0,6 m
Komory kaskadowe stosowane są zazwyczaj dla dużych średnic/przekroi kanałów (d > 0,6 m), w tym do pokonywania dużych różnic wysokości zagłębień kanałów. Kaskady mają specjalnie formowaną pochylnię – kinetę spadową (rys. 10.30). Niszczenie (dławienie) nadmiaru energii kinetycznej strumienia cieczy, poruszającej się po pochylni, odbywa się w zagłębieniu dna komory – poniżej dna kanału odpływowego. Towarzyszy temu odskok hydrauliczny, zwany odskokiem Bidone’a.
Rys.5 Schemat komory kaskadowej dla kanałów o d > 0,6 m lub przy różnicy poziomów H max > 4 m