Wstęp
Pod pojęciem stacja gazowa należy rozumieć zespół urządzeń lub obiekt budowlany wchodzący w skład sieci gazowej i pełniący jedną z poniższych funkcji:
- redukcja i regulacja ciśnienia gazu
- uzdatnianie gazu
- pomiar lub rozdział paliwa gazowego
UWAGA – w skład obiektu stacji mogą wchodzić urządzenia i instalacje towarzyszące, takie jak: budynek, ogrodzenie, drogi wewnętrzne, instalacja elektryczna, instalacja odgromowa, instalacja teletechniczna i inne
Stacje w zależności od pełnionej na sieci gazowej funkcji możemy dalej dzielić na:
- redukcyjne
- pomiarowe
- rozdzielcze
Ze względu na ciśnienie wlotowe gazu:
- I stopnia, ciśnienie wlotowe wysokie
- II stopnia, ciśnienie wlotowe podwyższone średnie lub średnie
Ze względu na sposób obudowy na:
- szafkowe
- w budynkach murowanych
- podziemne
- półotwarte (pod zadaszeniem)
- otwarte, bez zadaszenia
Poniżej omówię podstawowe przepisy dotyczące stacji gazowych. Materiał powstał na podstawie przepisów:
ZN-G-4120:2004 System dostawy gazu. Stacje gazowe. Wymagania ogólne,
ZN-G-4121:2004 System dostawy gazu. Stacje gazowe w przesyle i dystrybucji. Wymagania.
Oznaczenia stosowane na schematach technologicznych stacji gazowych (źródło: ZN-G-4120:2004)
5.2 Odległość stacji gazowej od obiektów budowlanych
Minimalne odległości stacji gazowych od istniejących obiektów budowlanych powinny być nie mniejsze niż poziomy zasięg stref zagrożenia wybuchem ustalony wg PN-EN 60079-10:2003 (U) i ZN-G-8101 z wyjątkiem instalacji redukcji ciśnienia gazu na przyłączach, dla których dodatkowe ustalenia w tym zakresie zawarto w ZN-G-4122. Odległości te należy mierzyć od potencjalnych źródeł emisji z elementów (urządzeń) stacji dla których wyznaczono strefy zagrożenia wybuchem. Powyższe wymagania odnośnie minimalnych odległości pomiędzy stacją a obiektem budowlanym mają również zastosowanie przy ustalaniu odległości projektowanych obiektów budowlanych od istniejących stacji gazowych.
5.4.1 Zagospodarowanie terenu
Powierzchnia terenu powinna być taka, aby pomieściły się elementy stacji oraz był zapewniony dostęp dla służb utrzymania ruchu.
Niezagospodarowany teren stacji znajdujący się w ramach ogrodzenia powinien być pokryty co najmniej kilku centymetrową warstwą grubego żwiru lub grysu. Na terenie stacji w ramach ogrodzenia nie powinno być zieleńców, drzew, krzewów itp.
Do stacji należy zapewnić dojście i drogę dojazdową, (jeżeli jest wymagana), a na terenie stacji drogi i chodniki zapewniające dostęp do urządzeń.
Nawierzchnia drogi powinna być utwardzona, a minimalna szerokość jezdni powinna wynosić 3 m. W przypadkach gdy tego wymagają przepisy pożarowe, droga dojazdowa powinna spełniać wymagania drogi pożarowej.
5.4.3 Ogrodzenie stacji (dotyczy stacji nadziemnych)
Jeżeli jest stosowane ogrodzenie, to jego odległość od ścian obudowy stacji albo skrajni urządzeń technologicznych powinna być nie mniejsza niż 3 m i nie mniejsza niż 1,5 m od armatury zaporowej oraz co najmniej równa zasięgowi strefy zagrożenia wybuchem.
Ogrodzenie powinno mieć całkowitą wysokości od poziomu terenu nie mniej niż 1,8 m i powinno być wykonane z materiałów niepalnych, np. siatki ocynkowanej.
5.4.5 Tablice ostrzegawcze i informacyjne
Stacja gazowa powinna być wyposażona w:
a) tablicę informacyjną zawierającą co najmniej:
– nazwę, adres i telefon użytkownika stacji,
– telefon pogotowia gazowego,
– telefon Państwowej Straży Pożarnej,
b) tablice ostrzegawcze informujące o:
– zagrożeniu wybuchem,
– zakazie palenia tytoniu i używania otwartego ognia,
– zakazie wstępu osób niepowołanych.
Tablice informacyjne oraz tablice ostrzegawcze powinny być umieszczone w widocznym miejscu na ogrodzeniu stacji, lub w przypadku braku ogrodzenia, na obudowie stacji.
6 Pomieszczenia stacji
6.1 Postanowienia ogólne
Ciągi redukcyjne stacji gazowych mogą być instalowane na otwartym powietrzu, pod dachem lub w pomieszczeniach. Pomieszczenia mogą być w:
– odrębnym budynku,
– części budynku,
– obudowie kontenerowej,
– obudowie podziemnej w skrzyni lub w pojemniku.
Budynek
Budynek przeznaczony na pomieszczenia stacji gazowej powinien być parterowy, niepodpiwniczony, o ramowej konstrukcji stalowej. Dopuszcza się stosowanie innych rozwiązań wynikających z lokalnych uwarunkowań architektoniczno-budowlanych.
Budynek, w tym materiały stosowane do izolacji akustycznych i cieplnych, powinien być wykonany z materiałów niepalnych zgodnych z PN-93/B-02862.
Budynek powinien mieć pomieszczenie główne przeznaczone na urządzenia technologiczne, pomieszczenie na aparaturę kontrolno-pomiarową i jeśli to konieczne, pomieszczenia na kotłownię i nawanialnię.
Pomieszczenie główne powinno spełniać wymagania określone dla pomieszczeń zagrożonych wybuchem.
Powinien posiadać wentylację naturalną z wywietrzakami umieszonymi w najwyższej części budynku. Otwory nawiewne zabezpieczone żaluzjami, powierzchnia minimum 0,5% powierzchni rzutu pomieszczenia. Drzwi, okna i otwory wentylacyjne pomieszczeń zagrożonych wybuchem nie powinny być umieszczane po tej samej stronie pomieszczeń stacji co drzwi, otwieralne okna i otwory wentylacyjne pomieszczeń nie zagrożonych wybuchem.
Drzwi wejściowe do pomieszczeń zagrożonych wybuchem powinny być zaopatrzone w zamki. Drzwi z zewnątrz powinno się otwierać za pomocą klucza. Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz z możliwością blokowania ich w pozycji otwartej. Personel obsługujący stację powinien mieć możliwość otwarcia drzwi od wewnątrz bez klucza (zamek antypaniczny).
W drzwiach prowadzących do pomieszczeń ciągów redukcyjnych powinien być wykonany otwór, przez który przed wejściem do pomieszczenia, będzie istniała możliwość określenia stopnia stężenia ewentualnej mieszaniny wybuchowej. Otwór ten, o średnicy około 10 mm powinien być umieszczony na wysokości równej lub większej niż 1,5 m od powierzchni podłogi oraz z zewnątrz powinien być samoczynnie zamykany za pomocą opadającej zasłonki.
Okna powinny być dodatkowo zabezpieczone z zewnątrz siatką metalową.
Pomieszczenia w budynku powinny być ogrzewane, a ich temperatura powinna być wyższa niż 8 ºC. W pomieszczeniu z aparaturą kontrolno-pomiarową, podczas wykonywania czynności kontrolnych aparatury, powinna istnieć możliwość podniesienia temperatury do wartości nie niższej niż 18 ºC.
Fot. Stacja gazowa wysokiego ciśnienia (Gazomet)
Kontener
Stacje w obudowie kontenerowej powinny mieć zapewniony dostęp z zewnątrz przez w pełni otwieralne drzwi lub rozsuwaną obudowę. Ścianę gazoszczelną powinny stanowić dwie ściany kontenera, z odstępem między nimi wynoszącym co najmniej 5 cm i wentylacją naturalną nieograniczoną między ścianami.
Kontenery mogą być wykonane jako samonośne pokryte blachą ocynkowaną lub alucynkową z izolacją
termiczną i wygłuszaniem hałasu, lub jako elementy betonowe wkomponowane architektonicznie w otoczenie.
Fot. Stacja gazowa kontenerowa. (Gazomet)
Stacje w gruncie
Wykonywane są w postaci „skrzyni” z materiałów odpornych na korozję (stal ocynkowana, stal nierdzewna, beton). Mogą być lokalizowane równo z poziomem terenu lub wystawać ponad powierzchnię. W miejscach, w których mogłoby dojść do uszkodzenia skrzyni, np. w wyniku ruchu pojazdów, to powinna ona być tak zaprojektowana, aby była odporna na powstające obciążenia lub chroniona za pomocą stałych barier lub słupków.
Zaleca się, aby w miejscach, w których nie jest dopuszczony ruch pojazdów stosować pokrywy skrzyni przenoszące nacisk co najmniej 125 kN/m2, natomiast gdzie dopuszczony jest ruch pojazdów pokrywy powinny przenosić nacisk co najmniej 250 kN/m2, zgodnie z PN-EN 124.
Pokrywy powinny być tak zaprojektowane, aby uniemożliwiały przedostawanie się wody i zanieczyszczeń do wnętrza pomieszczenia stacji.
Materiały stosowane na obudowy muszą być odporne na wilgoć. Spód obudowy nie powinien być usytuowany głębiej niż 2 metry poniżej poziomu terenu.
W skrzyniach wolna przestrzeń robocza dla personelu powinna być o szerokości nie mniejszej niż 0,6 m. Podczas przebywania personelu w skrzyni, pokrywa powinna być całkowicie otwarta i w tym położeniu zablokowana. Wodoszczelne skrzynie stanowiące obudowy instalacji redukcji powinny być wentylowane w sposób naturalny za pomocą otworów nawiewnych i wywiewnych.
Powierzchnia całkowita otworów nawiewnych nie powinna być mniejsza niż 0,5 % powierzchni rzutu poziomego skrzyni, a powierzchnia otworów wywiewnych powinna być dwukrotnie większa.
Dolna krawędź wlotowego otworu wentylacyjnego powinna znajdować się nie wyżej niż 0,3 m nad podłogą skrzyni, a otwór wylotowy na przeciwległej ścianie pod pokrywą.
Otwory nawiewne i wywiewne powinny być łączone z pionowymi szybami, które od góry wyposażone są w kratki, a od spodu powinny być połączone z podłożem zdrenowanym, tak aby do skrzyni nie dostawały się błoto, woda deszczowa, piach, kurz itp.