Ochrona rąk
Rękawice dzielą się na 3 kategorie ochronne, w zależności od tego, przed jakiego rodzaju ryzykiem czy niebezpieczeństwem mają chronić, zgodnie z zatwierdzonymi normami PN-EN.
Kategoria I – rękawice używane w warunkach niskiego ryzyka.
Rękawice tej kategorii chronią przed otarciem naskórka, temperaturą nie przekraczającą 50 °C oraz przed środkami chemicznymi o delikatnym działaniu (np. środki czyszczące). Ich użytkowanie poprawia komfort pracy, a ich stosowanie nie wymaga certyfikacji. Do tej grupy należy część zwykłych rękawic roboczych, rękawice do prac domowych i gospodarczych oraz rękawice do lżejszych prac (np. w ogrodzie).
Kategoria II – rękawice do prac przy średnim ryzyku uszkodzenia (gł. ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi)
Do tej kategorii zaliczane są rękawice używane w sytuacjach o stopniu ryzyka nie klasyfikowanym jako niskie czy bardzo wysokie. Są to gł. rękawice chroniące przed zranieniami mechanicznymi. Takie ryzyko jest bardzo szeroko rozpowszechnione w różnorakich gałęziach przemysłu i dotyczy większości prac przemysłowych. Do tej grupy należy większość rękawic chroniących przed mechanicznymi urazami, przed zimnem (do -50°C) i ciepłem (do 100°C).
Kategoria III – rękawice używane w sytuacjach wysokiego ryzyka wystąpienia poważnego uszkodzenia
Rękawice tej kategorii są stosowane wtedy, gdy istnieje duże ryzyko wystąpienia poważnego lub trwałego uszkodzenia (np. przy pracach z bardzo agresywnymi substancjami chemicznymi, przy wysokim napięciu). Aby spełnić swoją rolę rękawice muszą być odpowiednio przebadane i oznaczone.
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED PRZETARCIEM, PRZEKŁUCIEM, OTARCIEM itp.
Przecięcia, przekłucia oraz otarcia rąk należą do najczęściej występujących urazów na stanowiskach pracy. Zagrożenia te występują głównie na stanowiskach pracy związanych m.in. z transportem przedmiotów oraz obróbką metali, szkła lub tworzyw sztucznych, w budownictwie oraz w przemyśle spożywczym, np. przy porcjowaniu mięsa. Ze względu na ciężkość następstw, urazy rąk można podzielić na:
lekkie (np. obtarcie naskórka, lekkie skaleczenia, przekłucia),
średnio ciężkie (np. przecięcie nożem lub ostrą krawędzią),
ciężkie (np. uderzenie ostrym
nożem z dużą energią, przecięcie nożem elektrycznym lub ręczną piłą łańcuchową).
W grupie rękawic chroniących przed urazami mechanicznymi można wyróżnić:
– rękawice kombinowane ze sk
ór i tkanin lub z materiałów skóropodobnych i tkanin,
– rękawice tkaninowe i dzianinowe, powlekane gumą lub tworzywami sztucznymi np.: polichlorkiem winylu, poliuretanem, nitrylem.
Fot. Rękawice elektroizolacyjne do 2,5 kV
– rękawice skórzane,
– rękawice z dzianin poliestrowych, stylonowych, poliamidowych, aramidowych (np. Kevlar), rdzeniowych (włókna metalowe w oplocie z włókien syntetycznych).
rękawice z kółek metalowych wykonanych ze stali nierdzewnej.
1. Rękawice skórzane oraz kombinowane ze skór i tkanin
Rękawice skórzane i kombinowane zaleca się przy wykonywaniu prac przeładunkowych, transportowych i porządkowych. Te rękawice, które posiadają amortyzator uderzeń w części grzbietowej mogą być stosowane przez pracowników zatrudnionych w budownictwie, przy montażu, pracach konstrukcyjnych, przy pracach kamieniarskich, murarstwie itp. Rękawice te chronią również przed uderzeniem niewielkimi bryłami węgla. Konstrukcja rękawic skórzanych i skórzano – tkaninowych jest podobna.
Fot. Rękawice skórzane do prac spawalniczych
Najczęściej stosowane są rękawice pięciopalcowe. W przypadku rękawic skórzano – tkaninowych część chwytna rękawicy jest wykonana ze skóry bydlęcej lub świńskiej (dwoina, lico), natomiast część grzbietowa i mankiet – z tkaniny bawełnianej lub bawełnopodobnej. Końce palców oraz część grzbietowa w miejscu główek kości śródręcza są wzmocnione tą samą skórą. Rękawice często posiadają również bizę czyli wąski pasek skóry chroniący szew przed przetarciem. Mankiet jest doszywany, wykonany zazwyczaj z tej samej tkaniny (pojedyncza lub podwójna warstwa tkaniny) co część grzbietowa rękawicy. Niektóre rękawice posiadają pod wzmocnieniem części grzbietowej – w miejscu główek kości śródręcza – wkład z włókniny, maty porowatej (steinophonu), pianki poliuretanowej, który amortyzuje uderzenia. Powyżej nadgarstka rękawice posiadają ściągacz z taśmy gumowej. Rękawice skórzane i skórzano – tkaninowe wykonywane są z podszewką ( pełną lub tylko w części chwytnej) lub bez podszewki. Rękawice skórzane mogą posiadać również wkład antyprzecięciowy (wykonany z Kevlaru). Rękawice skórzane wykonywane są jako pięciopalcowe, cztero- , trzy- i jednopalcowe.
2. Rękawice tkaninowe i z dzianin, powlekane gumą lub tworzywami sztucznymi
Rękawice pięciopalcowe niepowlekane lub powlekane w całości w części chwytnej; strona grzbietowa rękawic powleczona jest bądź częściowo (np. do wysokości główek kości śródręcza), przez co zapewniona jest lepsza wymiana powietrza.
Powleczenie rękawic gumą szorstkowaną ułatwia lepszy chwyt. Rękawice wykonane z dzianin preferowane są do prac precyzyjnych, np. podczas montażu urządzeń elektronicznych. Do transportu ręcznego lekkich przedmiotów wybiera się rękawice z tkanin lub dzianin powlekane punktowo, które zapewniają dobry chwyt, zwłaszcza przy przenoszeniu przedmiotów o gładkiej lub śliskiej powierzchni. Rękawice powlekane w części chwytnej stosuje się do transportu ręcznego przedmiotów cięższych, do przenoszenia przedmiotów mokrych lub zaoliwionych, do prac montażowych, remontowych, przeładunkowych w przemyśle maszynowym, budownictwie i transporcie.
Fot. Rękawice z kevlaru
Rękawice dziane z Kevlaru zalecane są przy wykonywaniu prac montażowych w przemyśle elektronicznym, samochodowym, w ogrodnictwie, w zakładach szklarskich. Mogą być stosowane jako wkład do innych rękawic, zwiększając ich odporność na przecięcia. Rękawice te można również stosować przy kontakcie z gorącymi przedmiotami. Rękawice poliamidowo-poliestrowe stosuje się przy wykonywaniu prac w przemyśle motoryzacyjnym, przy lekkich pracach montażowych i przy pracach porządkowych. Natomiast rękawice stylonowe mogą być używane w przemyśle spożywczym przy kontakcie z żywnością, do prac związanych z porcjowaniem i wykrawaniem mięsa oraz patroszeniem drobiu itp.
3. Rękawice z przędzy rdzeniowej
Pięciopalcowe krótkie dwustronne, wykonane z nici stalowych w oplocie włókien syntetycznych (np. poliestrowych lub kevlarowych). Rękawice kevlarowe lub rdzeniowe pokryte tworzywem zapewniają lepszy chwyt śliskich przedmiotów. Rękawice te charakteryzują się najwyższą odpornością na przecięcie, zalecane gł. do prac, przy wykonywaniu których pracownik ma kontakt z ostrymi krawędziami (np. przy łamaniu szkła, przenoszeniu blach itp.). Nie chronią natomiast przed przekłuciem.
4. Rękawice ochronne z płytkami stalowymi
Są to rękawice pięciopalcowe wykonane z dwóch części: zewnętrznej i wewnętrznej. Część zewnętrzna to rękawica uszyta z dzianiny powlekanej kauczukiem poliakrylonitrylowym, część wewnętrzna wykonana jest z dzianiny kevlarowej pokrytej po stronie chwytnej prostokątnymi płytkami stalowymi. Rękawice chroniące przed przecięciem piłą łańcuchową posiadają powierzchnię ochronną jedynie w części grzbietowej (śródręcze i cztery palce bez kciuka) – dotyczy to tylko rękawicy na lewą rękę. Zalecane są do ochrony rąk przed ciężkimi urazami mechanicznymi (gł. przecięciem i przekłuciem), przy sortowaniu i usuwaniu odpadów, przy wykonywaniu czynności zawodowych w pogotowiu ratunkowym, w policji, służbach celnych itp.
Fot. Rękawice masarskie.
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED CZYNNIKAMI TERMICZNYMI
Do tej grupy zaliczamy rękawice chroniące przed:
– gorącymi czynnikami
– zimnem.
Do rękawic chroniących przed gorącymi czynnikami termicznymi można zaliczyć wszystkie rękawice, które chronią ręce pracownika przed gorącem i/lub ogniem występującymi na stanowisku pracy w jednej lub kilku postaciach tj.:
– otwartego płomienia,
– kontaktu z gorącym przedmiotem,
– ciepła konwekcyjnego,
– promieniowania cieplnego,
– drobnych rozprysków stopionych metali (np. w procesie spawania)
– dużych ilości płynnego metalu (np. w hutnictwie metali).
Do tych rękawic zaliczają się rękawice spawalnicze, chroniące ręce przed odpryskami stopionego metalu, iskrami oraz urazami mechanicznymi.
Fot. Rękawice żaroodporne (u dołu)
RĘKAWICE CHRONIĄCE PRZED CHEMIKALIAMI I MIKROORGANIZMAMI
Rękawice przeznaczone do ochrony przed chemikaliami produkowane są głównie z tworzyw sztucznych i gumy. O wyborze materiału, z których są zrobione rękawice decyduje rodzaj substancji, przed którym mają chronić. Najczęściej spotykane tworzywa stosowane do wyrobu rękawic to:
Winyl (=PCW) – Cienkie rękawice używane są wówczas, gdy potrzebna jest ochrona przed wodą i lżejszymi środkami czyszczącymi. Mocniejsze rękawice pokryte winylem lub w nim zanurzone odznaczają się dobrą chwytnością i odpornością na ścieranie i jednocześnie zachowują miękkość, także na mrozie. Są odporne na działanie kwasów, olejów i tłuszczów.
Lateks (=guma naturalna) – Rękawice lateksowe posiadają przewyższającą inne rodzaje odporność na rozciąganie, są wygodne w użyciu. Mogą jednak wywołać reakcje uczuleniowe, co można zmniejszyć poprzez chlorynowanie.
Nitryl – Jest syntetycznym ekwiwalentem gumy naturalnej. Odznacza się lepszą wytrzymałością na ścieranie i jest bardziej odporny na przecięcia niż np. winyl. Rękawice nitrylowe zachowują swoją formę i mogą być prane w pralce. Rękawice pokryte nitrylem lub w nim zanurzane odznaczają się dobrą chwytnością. Są odporne na działanie rozpuszczalników, kwasów, zasad, olejów, tłuszczów itd. Bezpieczne dla środowiska,
rzadko są przyczyną reakcji alergicznych.
Neopren – Syntetyczny odpowiednik gumy naturalnej. Odznacza się wysoką odpornością na ścieranie, jednak niecą gorszą niż PCW i nitryl. Rękawice z neoprenu są odporne na działanie ketonów, kwasów, zasad, olejów, tłuszczów i rozpuszczalników organicznych.
PVA – Rękawice z PVA odznaczają się dobrą chwytnością mokrych przedmiotów. Odporne są na ketony, oleje, zasady i rozpuszczalniki organiczne.
Fot. Po prawej rękawice z PVA. 
Rękawice przeznaczone do ochrony przed chemikaliami muszą być dopasowane i szczelne. Ponadto rękawice te powinny charakteryzować się odpornością mechaniczną (co najmniej odporność na ścieranie i/lub wytrzymałość na rozdzieranie). Przenikanie substancji chemicznej przez rękawice określa się na podstawie badania tzw. czasu przebicia, polegającego na bezpośrednim kontakcie danej substancji z rękawicą i określeniu, po jakim czasie substancja przeniknęła przez rękawicę. Na tej podstawie można rękawice sklasyfikować wg klas odpowiadających danemu poziomowi ochrony: 1 klasa 10 min; 2 klasa 30 min; 3 klasa 60 min; 4 klasa 120 min; 5 klasa 240 min; 6 klasa 480 min.