Pojęcie retencji
Możliwość czasowego zatrzymania wody w dorzeczu (zlewni).
W zależności od sposobu i miejsca zatrzymania wody wyróżniamy retencję powierzchniową (intercepcja szaty roślinnej, zwilżanie przedmiotów na powierzchni obszaru, retencja powierzchniowa gleby, woda zatrzymywana w zagłębieniach i nierównościach terenu, woda gromadzona w jeziorach i zbiornikach retencyjnych oraz w sieci rzecznej, retencja śniegowa i lodowcowa) i podziemną (woda znajdująca się w strefie aeracji i saturacji).
Retencja powierzchniowa
To wszystkie wody opadowe które zostają zatrzymane na powierzchni ziemi. W zimie występuje zjawisko retencji opadów śniegu i lodu. Woda zatrzymywana jest na powierzchni w postaci stałej i w późniejszym okresie może przejść do formy ciekłej zasilając zbiorniki powierzchniowe lub podziemne. Zasilanie zbiorników podziemnych nosi nazwę infiltracji i zachodzi w glebach przepuszczalnych. Inną formą retencji powierzchniowej jest też intercepcja, czyli wchłanianie wody przez różnego rodzaju rośliny i pokrycie ziemi. Wielkość wody opadowej pomniejszona o infiltrację i intercepcję tworzy tzw. „spływ powierzchniowy”. Wielkość spływu powierzchniowego zależy w dużej mierze od intensywności opadów, stopnia nachylenia terenu, chłonności gruntu, a także pory roku (w lecie jest większa). Część spływu powierzchniowego zasila wody podziemne poprzez infiltrację brzegową i denną. jeśli rzeka wpada do jeziora, tworzy się retencja jeziorowa.
Retencja podziemna
Infiltrująca woda opadowa tworzy w gruncie dwie strefy, nienasyconą (aeracji) i nasyconą (saturacji). W strefie aeracji może występować wolna woda ale grunt nie jest nią nasycony. W górnej części strefy nienasyconej mamy warstwę gleby. Jej struktura jest kształtowana przez system korzeniowy roślin. Woda z tej strefy jest wykorzystywana przez rośliny. Poniżej strefy nienasyconej znajduje się strefa nasycona, gdzie woda wypełnia całkowicie przestrzenie pomiędzy cząsteczkami gruntu. Wiercąc studnie ludzie docierają do tej właśnie strefy.
Szybkość infiltracji wody w gruncie zależy od jego budowy, przepuszczalności, występowania zjawisk krasowych itp. Dotarcie wody na głębokość kilku metrów może nastąpić juz po kilku dniach. woda na tej głębokości zwykle ma niską jakość, dużą ilość zanieczyszczeń mechanicznych i biologicznych. W momencie nasycenia się gruntu wodą wytwarza się naturalny jej poziom, którego wahania sa już niewielkie, związane z wielkością opadów jak też działalnością człowieka. Jest to tzw. „zwierciadło swobodne wody gruntowej„. Pojawienie sie w gruncie warstwy nieprzepuszczalnej, np litej skały czy warstwy scementowanych iłów, znacznie spowalnia dalsze przemieszczanie sie wody. Przedostawania się wód poniżej warstw nieprzepuszczalnych jest możliwe z reguły w tzw. geologicznych wychodniach, czyli miejscach, gdzie grunt posiada większą przepuszczalność lub występują spękania skał. Pod warstwa nieprzepuszczalną woda występuje zawsze pod pewnym ciśnieniem stad mówimy o „zwierciadle napiętym„. Dowiercenie sie do takiej wody powoduje zawsze podniesienie sie jej poziomu w otworze wiertniczym. Czas zasilania warstwy wodonośnej napiętej wynosi juz kilka lat. Poziomy wodonośne występujące pod podwójna warstwą nieprzepuszczalną tworzą sie przez całe tysiąclecia. Woda w nich występująca jest silnie nasycona minerałami ale bardzo czysta z bakteriologicznego punktu widzenia.