Wiadomości wstępne
Osady surowe powstałe po procesach mechanicznej obróbki ścieków, są zagrożeniem dla środowiska. Posiadają nieprzyjemny zapach i dużą zawartość chorobotwórczych drobnoustrojów. Łatwo też zagniwają wytwarzając trujący i odrażający zapach siarkowodoru. W metodach dalszej ich obróbki najważniejszy jest proces ich stabilizacji, mający na celu usunięcie zdolności do zagniwania i zabicie bakterii, jak i organizmów patogennych. Stabilizacja osadów może być prowadzona metodami:
- biologicznymi, poprzez fermentację metanową, stabilizację tlenową lub kompostowanie osadów
- chemicznymi, głównie wapnowanie osadów
- fizycznymi, wykorzystującymi efekt obróbki termicznej, jak: spalanie, pirolizę, itp.
W czasie stabilizacji osad zmienia swoją konsystencję, od mazistej i lepkiej, po ziarnistą. Staje się przez to łatwiejszy do odwaniania, zmienia też zapach. Traci częściowo uwodnienie, zmienia się jego skład chemiczny i zawartość rozpuszczonych gazów. Osad stabilizowany poddawany jest następnie odwodnieniu i usuwany z terenu oczyszczalni.
Procesy stabilizacji i związane z tym urządzenia są kosztowne, w przybliżeniu stanowią 50% wszystkich kosztów oczyszczania ścieków. Warto zwrócić uwagę, że przy wykorzystaniu metod termicznych nie jest konieczne stabilizowanie osadów, wystarczy zwykle ich mechaniczne odwodnienie.
Wybór metody stabilizacji zależy głównie od wielkości oczyszczalni ścieków. W obiektach małych, wiejskich, korzystniejsz jest wapnowanie lub stabilizacja tlenowa. Im większa oczyszczalnia, tym większy procent osadów poddawany jest fermentacji. Termiczna stabilizacja stosowana jest na ogół dla osadów zawierających szkodliwe metale ciężkie, przy braku możliwości ich rolniczego wykorzystania.