Punkty pomiaru ciśnienia
Pomiar ciśnienia na sieci gazowej wykonywany jest standardowo w stacjach redukcyjnych. Manometry montowane są też na sieciach średniego i wysokiego ciśnienia w miejscu armatury zaporowej, tzw. „zespołów zaporowo-upustowych”. W praktyce pomiar ciśnienia prowadzony jest też w innych miejscach sieci i ma na celu monitoring rozkładu ciśnienia w punktach zasilania. Pomiar pozwala na ocenę stanu sieci, wczesne wykrycie ewentualnych nieszczelności, czy nawet kradzieży gazu. Rurki do pomiaru ciśnień mogą być wbudowane do odwadniaczy i wyprowadzone do tej samej skrzynki ochronnej. Do pomiarów ciśnienia w gazociągach przesyłowych są stosowane tzw. słupki pomiarowe (rys. poniżej).
Rys.1 Punkt pomiaru ciśnienia na gazociągu (rys. Bąkowski „Sieci i instalacje gazowe”) Ozn. 1 – rurka impulsowa, 2 – element zaporowy, 3 – skrzynka uliczna żeliwna, 4 – złącze do manometru
Punkty pomiarów elektrycznych
Potencjał elektryczny na stalowych rurociągach gazowych jest zjawiskiem niepożądanym. Może wywoływać przyspieszoną korozję, a nawet iskrzenie, stanowiąc w oby przypadkach zagrożenie dla bezpieczeństwa sieci. Przepływ prądu w ziemi ma miejsce przy wyładowaniach elektrycznych, przy przebiciach izolacyjnych sieci elektrycznej, czy powstaniu różnicy potencjału pomiędzy rurociągiem stalowym, a np. szyną trakcji eklektycznej. Punkty pomiarów elektrycznych umożliwiają dokonywanie pomiarów potencjału elektrycznego gazociągów w odniesieniu do gruntu, czy innych obiektów stalowych (słupy trakcyjne, szyny, itp.). Przykładowy punkt pomiarów elektrycznych przedstawia rys. 2. (po prawej).
Rys.2 Punkt pomiarów elektrycznych podziemny
napięciowy pojedynczy 1- miejsce przyłączenia przewodu głównego, 2 – przewód DYd 750 V 4 mm2, 3 – zapasowy
odcinek przewodu, 4 – elektroda Cu/CuS04, 5 – skrzynka uliczna 80, 6, 7 – zaciski kontrolne, 8 – beton lub
elementy utwardzenia nawierzchni, 9 – gazociąg,
1O – punkty wyprowadzenia przewodu (źr. Sieci i instalacje gazowe – Bąkowski)
Złącza izolacyjne gazociągów
Złącze izolacyjne dla rurociągów stalowych przerywają przepływ prądu wzdłuż danego odcinka i stwarzają równocześnie dla przesyłanego gazu i gruntu opór elektryczny pozwalający uniknąć występowania zjawisk korozji na
wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni złącza od strony anody rurociągu. Wykonywane są ze specjalnych materiałów izolacyjnych (dielektryków, np. tekstolit) wbudowanych w złącze kołnierzowe. Izolacja wykonywana jest też w miejscu zamocowania śrub ściągających w postaci tulei izolujących.
Rys. Kołnierze izolujące według BN- 77/8976-75. Ozn. 1-wkłądaka izolujaca (tekstolit), 2-uszczelka płaska, 3-tuleja izolująca (tekstolit), 4-podkładka izolująca, 5-kołnierz, 6,7,8-mocowanie (śruba, podkładka, nakrętka)
Obecnie coraz częściej złącza izolujące wykonuje sie jako nierozbieralne z przyłączami spawanymi.
Rys. Złącze izolujące spawane.
Filtry gazowe
Filtry na sieciach gazowych mają za zadanie usunięcie z przepływającego gazu cząstek stałych o wielkości większej niż 5 mikronów. Zanieczyszczenia takie powstają w wyniku procesów korozji i na etapie montażu sieci gazowych (zgorzel, cząstki ziemi i piasku) i stanowią zagrożenie dla czułych elementów armatury sieciowej, przyborów gazowych, etc. Zgodnie z przepisami montażowymi, sieć gazowa przed oddaniem do eksploatacji musi być oczyszczona z wszelkich zanieczyszczeń stałych. Prace takie wykonywane są za pomocą specjalnych szczotek i sprężonego powietrza. Wnętrze rur gazowych jest więc potencjalnie czyste, a powstające zanieczyszczenia są efektem w głównej mierze korozji i prac serwisowych.
Filtry gazowe mają budowę cylindra, wewnątrz którego zamocowany jest wkład filtracyjny. Stosowana jest tutaj najczęściej celuloza lub włóknina. Oba wkłady mogą pracować w temperaturach od -30°C do +60 °C. Wydajność zależy od średnicy przyłącza. Wkłady są wymienne. Wymiana następuje po przekroczeniu dopuszczalnego spadku ciśnienia na filtrze. W podstawowym rozwiązaniu filtry posiadają króćce do przyłączenia manometrów kontrolnych, w bardziej rozbudowanych mają manometr różnicowy.
Fot. Filtr do gazu typ7310 firmy JAFAR. Ozn.
Rys. Filtr do gazu firmy Union. Wersja wolnostojąca.
Filtry mogą być w wykonaniu prostym lub kątowym, z mocowaniem bezpośrednio na rurociągu lub z ramą, w wersji wolnostojącej. Filtry sieciowe montowane są zawsze nad ziemią, w stacjach redukcyjnych, w sposób umożliwiający ich konserwację. W instalacjach gazowych filtry gazowe mają za zadanie chronić armaturę regulacyjną w przyborach gazowych. Ich zdolność filtracyjna jest dużo mniejsza. Zwykle są w stanie wychwycić cząstki stałe o wymiarach do 0,2 mm (200 mikronów). Elementem filtracyjnym jest siatka stalowa. Montowane są bezpośrednio przed przyborem.
Kompensatory
To elementy sieci gazowej mające za zadanie umożliwienie sieci gazowej wydłużenie lub skrócenie, w wyniku działania temperatury. Najczęściej elementy te są stosowane w terenach górniczych, chroniąc rurociąg gazowy (armaturę zamocowaną na rurociągu) przez przemieszczeniami. Ze względu na konstrukcję rozróżnia się kompensatory dławicowe i sprężyste. Kompensatory dławicowe przejmują odkształcenia wzdłużne rurociągów przez wzajemne przesuwanie się części składowych, przy czym nie zachodzi sprężyste odkształcenie tych części. Działanie kompensatorów sprężystych polega na przejmowaniu odkształceń wzdłużnych rurociągów przez sprężyste odkształcenie elementów kompensatora.
Sposób stosowania i doboru układów kompensacyjnych oraz ich wymagania przedstawiono w normach:
BN-73/8976-59 (Kompensacja wydłużeń gazociągów na terenach szkód górniczych. Wymagania i badania) oraz BN-73/8976-60 (Kompensacja wydłużeń gazociągów na terenach szkód górniczych. Kompensatory), które dokładnie regulują warunki, jakie powinny spełniać układy kompensacyjne oraz kompensatory w zależności od kategorii zagrożenia przyporządkowanej do danego terenu objętego działalnością górniczą, tj. dylatacje kompensatorów, odległości pomiędzy nimi, średnice oraz ich ilość.
Fot. Wygięty fragment gazociągu na odgałęzieniu spowodowany działaniem siły naporu rury.
Rys. Kompensator dławnicowy. 1) Rura przewodowa; 2) Korpus z kołnierzem; 3) Kołnierz dociskowy z dławikiem; 4) Śruba dociskowa; 5) Nakrętka wraz z podkładką; 6) Szczeliwo: sznur konopny i gumowy; f – dylatacja kompensatora
Kompensatory sprężyste mieszkowe montowane pod ziemią, muszą być umieszczane w rurach osłonowych.
Rys. Przykład zastosowania kompensatora sprężystego przy montażu zasuwy
odcinającej 1 – zasuwa 2 – kompensator 3 – płaszcz ochronny 4 – rura ochronna
trzpienia 5 – skrzynka uliczna 6 – uszczelnienie 7 – gazociąg (rys. Lebiedowski M.: Uzbrojenie terenu. Politechnika Łódzka, Łódź 2004)