Wymiarowanie rysunków technicznych
Każdy rysunek budowlany należy zwymiarować, tzn. podać niezbędne rzeczywiste wymiary wykreślonego obiektu, jego części lub elementu budowlanego. Wymiar rysunkowy jest to wielkość liniowa lub kątowa wyrażona w określonych jednostkach miary, której formą graficzną na rysunku jest zespół linii, znaków i liczb. Wymiar rysunkowy przedstawia się za pomocą linii wymiarowej ze znakami ograniczającymi (groty, kreski lub kropki), liczby wymiarowej i pomocniczych linii wymiarowych
Rys. Graficzne przedstawienie wymiaru
Linie wymiarowe mogą być zakończone grotami zaczernionymi, grotami niezaczernionymi, kropkami lub ukośnymi kreskami. Groty powinny mieć długość minimum 2,5mm i jednakowy kształt, kreski ukośne należy rysować pod kątem 45° i długości minimum 3,5mm.
Liczby wymiarowe umieszcza się nad liniami wymiarowymi, w pobliżu środka ich
długości. Jeśli kreska wymiarowa jest za krótka wymiar można podać z boku kreski wymiarowej na jej przedłużeniu. Wymiary liniowe podaje się w milimetrach, bez oznaczenia mm. Liczby wpisuje się zawsze nad kreską wymiarową pisząc je od lewej do prawej lub ( na liniach pionowych), od dołu do góry.
Średnice wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem Ø (fi).
Promienie łuków wymiarujemy poprzedzając liczbę wymiarową znakiem R. Linię wymiarową prowadzi się od środka łuku i kończy grotem tylko od strony łuku.
Rzędne poziomów (wysokości, głębokości) konstrukcji na rzucie z góry oznacza się
i wymiaruje bezpośrednio na tym rzucie lub na pomocniczej linii odniesienia (rys.). Ze
znakiem plus podaje się rzędne poziomów położone powyżej poziomu zerowego,
oznaczonego znakiem ±0,00. Zazwyczaj rzędną zerową oznacza się poziom podłogi parteru
budynku.
Grubości przedmiotów płaskich oznaczmy poprzedzając wymiar znakiem x.
Rys. Wymiarowanie rzędnych wysokości
Rys. Przykłady prawidłowego wymiarowania.
Rys. Zasady wymiarowania łuków i promieni.
Podstawowe zasady wymiarowania
- Zasada wymiarów koniecznych
Zawsze podajemy wymiary gabarytowe (zewnętrzne).
Wymiary mniejsze rysujemy bliżej rzutu przedmiotu.
Zawsze podajemy tylko wymiary, które są niezbędne do jednoznacznego określenia wymiarowego przedmiotu.
Każdy wymiar na rysunku powinien dać się odmierzyć na przedmiocie w czasie wykonywania czynności obróbkowych.
- Zasada nie powtarzania wymiarów
Wymiarów nie należy powtarzać ani na tym samym rzucie, ani na różnych rzutach tego samego przedmiotu.
Każdy wymiar powinien być podany na rysunku tylko raz i to w miejscu, w którym jest on najbardziej zrozumiały, łatwy do odszukania i potrzebny ze względu na przebieg obróbki.
- Zasada nie zamykania łańcuchów wymiarowych
Łańcuchy wymiarowe stanowiące szereg kolejnych wymiarów równoległych (tzw. łańcuchy wymiarowe proste) lub dowolnie skierowanych (tzw. łańcuchy wymiarowe złożone) powinny pozostać otwarte, przy czym pomija się wymiar najmniej ważny.
- Zasada pomijania wymiarów oczywistych
Pomijamy wymiary oczywiste, dotyczące wymiarów kątowych, wynoszących 0o lub 90o, (wymiarowanie linii wzajemnie równoległych lub prostopadłych) oraz wymiary wynikające z symetryczności obiektu.
Sposoby wymiarowania
Wymiarowanie w układzie równoległym – polega na podawaniu wszystkich wymiarów równoległych do jednej bazy (powierzchni lub linii). Przy wymiarowaniu w układzie równoległym dokładność każdego wymiaru zależy tylko od dokładności samej obróbki, a nie zależy od dokładności innych wymiarów przedmiotu. Ten sposób wymiarowania stosuje się, gdy zależy nam na uzyskaniu dokładnego położenia pewnej ilości powierzchni przedmiotu od wybranej uprzednio bazy.
Wymiarowanie w układzie szeregowym – polega na wpisywaniu wymiarów równoległych jeden za drugim. Ten sposób wymiarowania stosuje się gdy zależy na dokładności wzajemnego położenia sąsiednich elementów przedmiotu
Wymiarowanie w układzie mieszanym – jest połączeniem wymiarowania w układzie równoległym i szeregowym i jednoczy zalety obu tych sposobów. Dzięki takiemu wymiarowaniu, wszystkie ważne wymiary przedmiotu mogą być bezpośrednio podane, a zatem i bezpośrednio sprawdzone