Wiadomości wstępne
Wodne ogrzewanie ścienne Purmo można stosować zarówno w systemie mokrym jak i suchym. System mokry stosuje się głównie w nowych budynkach i podczas modernizacji, zaś system suchy przeważnie w przypadku renowacji i domów zbudowanych w technologii suchej. Maksymalna temperatura powierzchni nie może przekraczać 35°C. Ponadto już podczas projektowania ogrzewania ściennego trzeba uwzględnić miejsca, gdzie ściana będzie zabudowana, np. gdzie będą zamocowane regały lub szafki wiszące. Powierzchnie te trzeba wyłączyć z ogrzewania ściennego albo dokładnie podać w projekcie punkty, gdzie będą wiercone otwory pod kołki mocujące. Trzeba także uwzględnić fakt, że również meble stojące np. szafy utrudniają przekazywanie ciepła do pomieszczenia.
Okładziny ścian wykonane z materiałów izolacyjnych takich jak korek, pianka, obicie z tkaniny, boazeria drewniana z założenia nie będą efektywnie współpracowały z instalacją ogrzewania ściennego. Decyzja o wyborze materiału okładziny musi być poprzedzona badaniami, które sprawdzą czy dany materiał nadaje się do wykończenia ściany grzejnej.
Budowa
System Railjet jest systemem mokrym i nadaje się do montażu w tynku. Głównymi elementami jest rura wielowarstwowa Purmo HKS PE-RT/Al/PE-RT 14×2 mm oraz plastikowa listwa z uchwytami łączona na zatrzask. System mocuje się na surowej ścianie lub sufi cie za pomocą kołków i pokrywa 3 cm warstwą tynku z zatopioną tkaniną zbrojącą (np. Knauf GITEX). W systemie nie ma izolacji pod rurami, aby warstwa tynku była możliwie najlepiej zespolona ze ścianą lub sufitem. Zapewnia to większą trwałość powierzchni grzewczej. Dzięki temu nie ma również potrzeby stosowania taśm dylatacyjnych lub pozostawiania szczelin dylatacyjnych przeznaczonych do wypełnienia silikonem (inaczej niż w systemie suchym). Wydajność ogrzewania ściennego jest zbliżona, a niekiedy nawet większa niż ogrzewania podłogowego. Wynika to z małej grubości tynku w stosunku do grubości jastrychu oraz wyższej temperatury powierzchni grzewczej (podłoga max. 29oC, ściana 35oC). Dlatego w nowym budownictwie lub przy modernizacjach ogrzewanie ścienne może stanowić wyłączny system ogrzewania. W typowym pomieszczeniu z reguły wystarczą dwie ściany pokryte rurami. Przegrody z oknami również można zagospodarować, zmniejszając w ten sposób odczucie chłodu od ściany zewnętrznej. Dla przykładu moc ogrzewania podłogowego przy parametrach 40/30 i rozstawie rurek 100 mm wynosi 70 W/m², natomiast ścienne generuje prawie 80 W/m².
Elementy systemu i ich charakterystyka
1. Rury – stosowanie są nastepujące rodzaje rur:
– PEXPENTA, średnicy 14×2, 16×2 i 17x2mm
– Objektline PE-RT, średnicy 17x2mm
– PE-RT/Al/PE-RT, średnicy 14x2mm
– Cleverfit PE-RT/Al/PE-RT, średnicy 16x2mm
PEXPENTA – Jako pierwsza rura z w pełni osłoniętą barierą tlenową, PexPenta została zaprojektowana w celu zapewnienia najwyższej jakości i niezawodności w instalacjach ogrzewania podłogowego.
Produkowana wg najbardziej wymagających standardów jakości, PexPenta jest jedyną rurą w branży, która jest poddawana wewnątrzzakładowym testom przepuszczalności gazu. PexPenta jest badana milimetr po milimetrze dzięki technologii laserowej w czasie procesu produkcji.
5 warstw rury PexPenta jest tłoczonych jednocześnie, co stanowi jej unikalną cechę. Następnie sieciowanie strumieniem elektronów wzmacnia rurę zapewniając nie tylko jej wytrzymałość, ale i elastyczność. Jesteśmy tak pewni naszego produktu, że zapewniamy wszystkim rurom PexPenta 30 letnią gwarancję.
Właściwości rury PexPenta:
– maksymalne parametry pracy: temperatura 90°C( tmax 110°C), ciśnienie 6 bar,
– wysoki współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,40 W/(mK),
– współczynnik rozszerzalności liniowej k=0,15 mm/(mK),
małe opory przepływu wody
– chropowatość bezwzględna k=0,0015 mm,
– minimalny promień gięcia r=5xdz,
– 5-warstwowa konstrukcja ścianki rury
– bariera antydyfuzyjna, zapobiegające dyfuzji tlenu, umieszczona centralnie w środku ścianki rury
– pełne zespolenie bariery tlenowej z zewnętrzną i wewnętrzną warstwą PE-X (identyczny współczynnik, rozszerzalności termicznej rury i warstwy antydyfuzyjnej).
Objektline PE_RT
Rura Objektline PE-RT zaprojektowana została specjalnie dla energooszczędnych niskotemperaturowych instalacji grzewczych, w których temperatura pracy nie przekracza 70°C, a ciśnienie 6 bar . PE-RT drugiej generacji (Dow2388) to nowa metoda uszlachetnienia polietylenu powodująca zwiększoną wytrzymałość na wysoką temperaturę i trwałość zbliżoną do trwałości rury PE-X, przy zachowaniu bardzo dużej elastyczności. Podobnie jak PexPenta, rura Objektline PE-RT wyposażona jest w barierę antydyfuzyjną, jednak w tym przypadku warstwę ochronną dla bariery antydyfuzyjnej stanowi cienka warstwa PE.
Właściwości rury Objektline PE-RT:
– maksymalne parametry pracy: temperatura 70°C( tmax 90°C), ciśnienie 6 bar,
– wysoki współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,40 W/(mK),
– współczynnik rozszerzalności liniowej k=0,15 mm/(mK),
– małe opory przepływu wody – chropowatość bezwzględna k=0,0015 mm,
– minimalny promień gięcia r=5xdz,
– 5-warstwowa konstrukcja ścianki rury
– bariera antydyfuzyjna, zapobiegające dyfuzji tlenu, przykryta cienką warstwą PE
Cleverfit PE-RT/Al/PE-RT
W systemie CLEVERFIT występują dwa typy rur wielowarstwowych: PE-RT/Al/PE-RT (w średnicach 16-32 mm) oraz PE-X/Al/PE-X (w średnicach 40-63 mm). Mocna, elastyczna i cieńsza warstwa zewnętrzna jest wykonana w polietylenu uszlachetnionego o podwyższonej odporności na temperaturę PE-RT, bądź usieciowanego PE-X. W środku ścianki znajduje się aluminiowa taśma zgrzewana doczołowo metodą laserową, co gwarantuje takie same właściwości rury w całym przekroju. Grubszą warstwę wewnętrzną ponownie stanowi polietylen uszlachetniony PE-RT lub usieciowany PE-X. Zastosowanie kleju adhezyjnego trwale wiąże ze sobą poszczególne warstwy. Zastosowanie PE-RT typu II i specjalnego stopu aluminium powoduje, że właściwości i parametry pracy rur PE-RT/Al/PE-RT (Tmax= 95o C, dla 10 bar T=70 o C) są zbliżone do PE-X/Al/PE-X (T= 95o C dla 10 bar). Dlatego trwałość obu rodzajów rur w typowych warunkach pracy w instalacjach grzewczych i wody użytkowej wynosi co najmniej 50 lat. Skąd taka pewność? Zarówno rury jak i cały system CLEVERFIT przeszedł szereg testów zgodnych z normą PN-EN 21003. Najbardziej morderczym jest test TCT (Termo Cycling Test). Polega on na poddawaniu instalacji naprzemiennym zmianom temperatury z 95o C na 10o C i z powrotem, przy ciśnieniu 10 bar. Każda zmiana temperatury trwa 30 minut, a dwie zmiany to pełny cykl, czyli jedna godzina. Aby instalacja zaliczyła test TCT musi wytrzymać co najmniej 5000 cykli, a więc ponad 3 miesiące, zachowując 100% szczelność. Rury CLEVERFIT łączą w sobie zalety rur z tworzyw sztucznych oraz metalowych. Wkładka aluminiowa zapobiega wnikaniu tlenu przez ścianki rury, co skutecznie chroni przed korozją metalowych elementów instalacji. Dodatkowo zmniejsza wydłużalność termiczną (do 5 razy w porównaniu z rurami jednorodnymi). Rury są elastyczne i zachowują nadany kształt, co zmniejsza zużycie złączek. Polietylen jest materiałem obojętnym chemicznie, dlatego nie wpływa na jakość wody pitnej. Gładka powierzchnia wewnętrzna minimalizuje opory hydrauliczne i jest odporna na zarastanie.
Listwy montażowe – w kolorze czarnym o wymiarach 200x40mm. Listwy łączone są na zatrzask i mocowane do ściany wkrętami z kołkami rozporowymi. Listwy pasują do zamocowania rur od 14-17mm średnicy zewnętrznej. Koszt jednej listwy to 2zł.
Uchwyty do rur pojedyncze i podwójne> Uchwyt pojedynczy 8x90mm i podwójny 9x90mm. Do mocowania rur na łukach. uchwyt podwójny stosowany jest w narożach scian, dla zamocowania łuku i przewodu powrotnego/zasilającego.
Cena to 1-1,20zł.
Łuki prowadzące do rur, stosowane w miejscach podejścia pod rozdzielacz ścienny lub przy przejściu rury z podłogi na ścianę. Łuki zapewniają bezpieczny promień gięcia i chronią posadzkę przez skurczem rury. Występują w dwóch wielkościach dla rur 14-17mm i dla rur 20mm. Cena 4,90 i 7,40zł.
Zasady montażu instalacji
Montaż systemu zaczyna się od wyrównania i zagruntowania podłoża. Dla prawidłowej pracy ogrzewania i chłodzenia ściennego/sufitowego bardzo ważne jest doskonałe połączenie między podłożem, a tynkiem. Dlatego podłoże tynku musi być: mocne i wytrzymałe, proste, jednorodne, bez ubytków, równomierne, szorstkie, suche i niezakurzone, wolne od zanieczyszczeń oraz niezmarznięte. Ponadto trzeba zachować tolerancje określone w normie DIN 18202. W niektórych przypadkach
może być celowe zastosowanie środka zwiększającego przyczepność lub zagruntowanie podłoża.
Montaż listew Railjet
Listwy do mocowania rur są wykonane z wysokiej jakości tworzywa sztucznego. Służą one do mocowania rur o średnicach 14-17 mm w odstępach 50, 100, 150 mm itd. Pojedyncze 20 cm listwy należy złączyć na zatrzask w odcinki o wymaganej długości. Za pomocą taśmy dwustronnej przyczepić listwy Railjet do surowej ściany lub sufi tu w kierunku prostopadłym do prowadzenia rur (zazwyczaj
Fot. Montaż listew na zatrzask
pionowo) w odstępach 0,4-0,5 m. Listwy mocuje się do ściany w sposób trwały za pomocą
kołków. Listwy skrajne powinno się odsunąć około 20 cm od krawędzi do środka pola grzewczego, aby pozostawić miejsce na zagięcie rur. Rury powinno zacząć się układać około 20 cm od krawędzi podłogi, aby swobodnie doprowadzić przyłącza.
Fot. Montaż listew do ściany w układzie pionowym.
Układanie rur Rurę układa się w formie meandra (zazwyczaj poziomo) zasilaniem od dołu, wciskając ją w zaczepy na listwie Railjet. Taki układ sprzyja późniejszemu odpowietrzeniu obiegów. Zaleca się dodatkowe mocowanie rury na łukach pojedynczymi uchwytami. Standardowy rozstaw rur wynosi 100 lub 150 mm. Przyłącza do rozdzielacza należy prowadzić w otulinie, np. z pianki PE. Najbardziej polecana rura to PE-RT/Al/PE-RT 14×2 mm, PexPenta 14×2 mm – max 80 mb. Inne dostępne: PE-X/AL/PE-X 16×2, PE-RT/Al/PE-RT 16×2, PE-X 16×2 i 17×2, PE-RT 17×2 – max 100 mb.
Fot. Montaż rur w układzie poziomym.
Fot. Rury biegnące na łukach rury zasilające i powrotne należy zamocować osobnymi uchwytami do ściany. W miejscach przejść instalacji ze ściany na podłogę pomieszczenia stosuje sie łuki ochronne.
Podłączenie do zasilania i sterowanie W systemach do użytku domowego lub komercyjnego (biura, budynki użyteczno- ści publicznej) instalację zazwyczaj podłącza się do rozdzielacza wyposażonego we wskaźniki przepływu oraz zawory regulacyjne z możliwością montażu siłowników termicznych. Takie rozwiązanie sprzyja indywidualnej regulacji obiegów, a ponad to pozwala zastosować system indywidualnej regulacji temperatury w pomieszczeniach, jak np. termostaty TempCo. System sterowania zapewni komfort i oszczędności energii do 30%, jak również przy zastosowaniu termostatu TempCo Central oraz modułu do chłodzenia TempCo Cool da możliwość sterowania chłodzeniem płaszczyznowym. W instalacjach przemysłowych przy dużych powierzchniach grzewczych zalecane jest podłączenie systemem trójnikowym w układzie Tichelmana.
Napełnianie i odpowietrzanie Napełnianie instalacji ściennej lub sufi towej należy wykonać analogicznie do podłogowej. Powinno się zamknąć zawory zasilające i powrotne na rozdzielaczu, Rysunek 25 Rozdzielacze do systemu railjet: np. z serii DSM z pełnym wyposażeniem i wskaźnikami przepływu, wykonane ze stali nierdzewnej. Rysunek 26 Rura do systemu railjet: np. HKS PE-RT/AL/PE-RT 14×2 mm (patrz str. 21) Kod zamówienia: FBDPTAC142024000 Rysunek 27 System railjet zamontowany na sufi cie – przeznaczenie ogrzewanie i chłodzenie sufi towe Rysunek 28 Railjet montaż listew (instalacja wykonana przez partnera Purmo we Wrocławiu) PORADNIK TECHNICZNY ELEMENTY SYSTEMU 16 pozostawiając otwarty tylko jeden obieg. Następnie napełnić go wodą poprzez zawór odpowietrzająco spustowy na górnej belce zasilającej (z rotametrami lub zaworami regulacyjnymi). Do zaworu dolnej belki rozdzielacza podłączyć wąż, aby umożliwić odpływ wody i powietrza. Kilku krotne przepompowanie wody przez obieg umożliwi pozbycie się pęcherzyków powietrza przez zawory odpowietrzające. Po napełnieniu i odpowietrzeniu obiegu należy go zamknąć poprzez zawory na rozdzielaczu i przystąpić do napełniania kolejnych w identyczny sposób. Jeśli rozdzielacz jest już podłączony do instalacji c.o., napełnianie można przeprowadzić centralnie, a nie przez zawory spustowe.
Fot. Napełnianie i odpowietrzanie układu. Otwarta pierwsza pętla.
Nie zaleca się stosowania pośrednich zaworów odpowietrzających w najwyższym punkcie obiegu, gdyż może być to potencjalne miejsce przecieku. Zapowietrzanie się układu między sezonami grzewczymi można wyeliminować stosując separatory powietrza lub powtarzając czynność odpowietrzania każdego obiegu indywidualnie. Odpowietrzaniu instalacji ściennej lub sufitowej sprzyja również mała średnica rur, jak np. 14×2 mm.
Próba ciśnieniowa Przed wykonaniem tynku trzeba sprawdzić szczelność obiegów ogrzewania płaszczyznowego podczas próby ciśnieniowej. Próbę szczelności można wykonywać wodą, sprężonym powietrzem, albo innymi gazami. W przypadku próby wykonywanej zimną wodą ciśnienie próbne nie może wynosić mniej niż 4 bary i więcej niż 6 bar. W przypadku próby szczelności wykonywanej sprężonym powietrzem albo innymi gazami, można sprawdzić tylko obiegi grzewcze. Inne części instalacji muszą zostać poddane wg VOB próbie szczelności z zimną wodą. Próba sprężonym powietrzem powinna odbywać się w dwóch etapach. Próba wstępna powinna trwać min 30 min przy ciśnieniu próbnym 0,11 bar. Natomiast próba wytrzymałościowa ze zwiększonym ciśnieniem, czyli próba główna powinna trwać minimum 10 min przy ciśnieniu próbnym 3 bar.
Tynkowanie W systemie Railjet tynk jest zespojony bezpośrednio ze ścianą lub stropem, żeby zapewnić najlepszą przyczepność prawie dwukrotnie grubszej warstwie. Brak izolacji nie wpływa znacząco na straty energii (zaledwie 10%, analogicznie jak w ogrzewaniu podłogowym). Na ścianie wewnętrznej straty ciepła są oddawane do sąsiedniego pomieszczenia, a ściana zewnętrzna musi być izolowana od zewnątrz, aby uzyskać minimalny współczynnik przenikania ciepła 0,3 W/m²K, co minimalizuje straty energii. Minimalna wymagana grubość tynku to 10 mm nad rurkami, czyli w sumie 30 mm od ściany lub sufitu. Taka warstwa zabezpieczy ścianę przed odznaczaniem się przebiegu rur z biegiem lat. Dodatkowym wzmocnieniem struktury tynku powinna być tkanina zbrojąca, która chroni przed powstawaniem rys. Tynki mające właściwości izolacyjne nie nadają się do ogrzewania płaszczyznowego. Materiały przeznaczone do tego typu zastosowań powinny charakteryzować się wysoką przewodnością cieplną, elastycznością, odpornością na wysokie temperatury oraz możliwością wykonania grubszych warstw. Polecane gatunki tynków to: – tynk gipsowo-wapienny (np. Knauf MP 75 G/F) – tynk cementowo-wapienny – tynk gliniany (jeśli określone przez producenta)